2011 KPSS Genel Kültür Çıkmış Sorular ve Çözümleri

İslamiyet’ten önce Türklerde ölen kişilerin eşyaları ile birlikte gömüldükleri mezarlara “Kurgan” denirdi. Yuğ, ölen kişinin arkasından düzenlenen cenaze merasimidir. Şad, hükümdarların büyük oğullarını verilen isimdir. Toy hem önemli devlet meselelerinin görüşüldüğü kurullara hem de önemli günlerde düzenlenen ziyafetlere, şölenlere verilen isimdir. Tigin ise hükümdarın erkek çocuklarına verilen isimdir.

Kavimler Göçü sonunda Avrupa’nın etnik yapısı değişmiş, Roma İmparatorluğu zayıflayarak parçalanmış, Avrupa’da dine dayalı olan skolastik düşünce egemen olmuş ve Avrupa Hun Devleti kurulmuştur. Ancak Göktürk Devleti 375 yılında düzenlenen Kavimler Göçü’nden çok sonra 552 yılında Orta Asya’da kurulmuş ve 630 yılında yıkılmıştır. Bu nedenle Avrupa’yı etkileyen Kavimler Göçü ile ilgisi görülmemiştir. [Cevap E]

Cengiz Han’ın torunu Hülagü Han tarafından kurulan Bağdat’ı alarak Abbasi Devleti’ne son veren devlet İlhanlılardır. Cengiz Han ölmeden önce devletini oğulları arasında paylaştırmıştır. Bu nedenle ölümünden sonra Çin’de torunu Kubilay tarafından (1280 - 1386) Kubilay Hanlığı, Türkistan’da oğlu Çağatay tarafından (1227 - 1369) Çağatay Hanlığı, Aşağı Volga bölgesinde torunu Batu tarafından (1227 - 1502) Altın Orda Hanlığı, İran’da ise torunu Hülagü tarafından (1256 - 1336) İlhanlılar Devleti kurulmuştur. [Cevap A]

Türk - İslam devletlerinde pazarlarda fiyatları, tartı ve ölçü aletlerini, üretilen ve satılan malların kalitesini denetleyen aynı zamanda belediye işlerine bakan görevli Muhtesiptir. Ulak bir yerden bir yere haber götüren görevlidir. Silahtar sultanın silahını koruyan görevlidir. İğdiş-başı esnaf temsilcisidir. Câmedâr ise sultanın elbiselerinden sorumlu olan görevlidir. [Cevap D]

Osmanlı döneminde Fatih Sultan Mehmet’in hocası olmuş, din, tasavvuf ve tıp alanlarındaki çalışmaları ile tanınan ünlü bilgin 1389 - 1459 yıllarında yaşamış olan Akşemseddin’dir. [Cevap C]

Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyılda (1882 yılında) açılan güzel sanatlar alanında eğitim veren okul Sanayi-i Nefise Mektebidir. Osman Hamdi Bey’in kurucu müdürü olduğu okul 1927 yılında güzel sanatlar akademisine dönüştürülmüştür. [Cevap B]

II. Mahmut’un kişinin malına el konulması geleneğini kaldırması Müsadere usulüne son verildiğini göstermektedir. Osmanlı Devleti’nde gerekli görüldüğü hallerde kişinin mal varlığına devletçe el konulması uygulamasına müsadere usulü denilmektedir. Bu uygulama özel mülkiyetin oluşumuna engel teşkil etmektedir. II. Mahmut bu usulü kaldırarak özel mülkiyete geçişin ilk büyük adımını atmıştır. Tanzimat Dönemi’nde ise özel mülkiyet hakkı getirilmiştir. [Cevap A]

Osmanlı Devleti olası bir Rus saldırısına karşı kendisini koruması amacıyla 1878 yılında Kıbrıs Adası’nın yönetimini İngiltere’ye bırakmıştır. Adanın yönetimini üstlenen İngiltere burayı askeri bir üs haline getirmiştir. I. Dünya Savaşı sırasında ise adayı kendisine kattığını ilan etmiştir. [Cevap E]

I. Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi’nde Osmanlı Devleti, Bakü petrollerini ele geçirme, Kafkaslardan Hindistan’a ulaşma, Rusların güneye inmesini önleme ve Kafkaslardaki bağımsızlık hareketlerini destekleme amaçlarını gütmüştür. Ancak Süveyş Kanalı’nı ele geçirerek İngiltere’nin sömürgelerine giden yolunu kapatma amacı gütmemiştir. Bu amaç Kafkas Cephesi’nde değil Mısır Cephesi’nde gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. [Cevap E]

I. Dünya Savaşı sırasında 8 Ocak 1918’de yayımlanan Wilson ilkelerinde, devletlerarası gizli antlaşmaların yapılmaması, boğazların bütün ülkelerin ticaret gemilerine açık olması, yenen devletlerin yenilenlerden toprak almaması ve devletlerarası anlaşmazlıkların barış yoluyla çözümü için uluslararası bir örgütün kurulması kararları yer almıştır. Ancak yenilen devletlerin yenen devletlere savaş tazminatı ödemesi değil ödememesi belirtilmiştir.[Cevap C]

Ulusal mücadele sırasında faaliyet gösteren İslam Teali, İngiliz Muhipleri ve Sulh ve Selameti Osmaniye cemiyetleri ulusal mücadeleye karşı çıkmışlardır. İslam Teali Cemiyeti halifeye bağlı kalmakla kurtuluşun gerçekleşeceğini savunarak ulusal mücadeleye karşı çıkarken, İngiliz Muhipleri Cemiyeti İngiliz himayesi altına girmeyi amaçlamıştır. Sulh ve Selameti Osmaniye Cemiyeti de yine saltanat makamına bağlı kalınarak kurtuluşun gerçekleşeceğini savunarak ulusal mücadeleye karşı bir tutum izlemiştir. [Cevap A]

İstanbul’un Anlaşma Devletleri tarafından işgal edilmesine ve Mebuslar Meclisi’nin dağıtılmasına neden olan gelişme Son Osmanlı Mebuslar Meclisi tarafından 28 Ocak 1920 yılında Misakımilli kararlarının kabul ve ilan edilmesidir. Misakımilli kararlarının ilanı ile bütün ulus milli mücadelenin yanında yer almış bu durumdan rahatsız olan Anlaşma Devletleri de belirtilen gelişmelere yol açmıştır. [Cevap D]

Kurtuluş Savaşı sırasında Gümrü Antlaşması 3 Aralık 1920 tarihinde Ermeniler ile imzalanmıştır. Bu antlaşma ile Ermeniler Anadolu’daki bütün iddialarından vazgeçtikleri için halk arasında meclise duyulan güven artmış, Sovyetlerden gelecek yardımların yolu açılmış, doğu cephesindeki silah ve cephanenin bir kısmı batıya sevk edilmiş, Gürcistan ile anlaşma zemini olmuştur. Ancak Afganistan ile Dostluk Antlaşması daha sonra I. İnönü Savaşı sonrasında 1 Mart 1921’de yapılmıştır. Gümrü Antlaşması ile ilgisi yoktur. [Cevap E]

Atatürk’ün sözünü ettiği anlaşma Lozan Barış Antlaşması’dır. Lozan Barış Antlaşması ile emperyalist devletlerin Türk ulusuna son vererek Ortadoğu’ya hakim olma projesi devre dışı kalmıştır. Yeni Türk devletinin tam bağımsızlığı sağlanmıştır. [Yanıt D]

TBMM’nin 3 Mart 1924 tarihinde çıkardığı Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile öğretimdeki bölünmüşlüğe son verilerek, bütün okullar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanmış, öğretim ilkelerinde birlik sağlanarak ulusal kültür birliği oluşumu için zemin hazırlanmış ve dine dayalı eğitim anlayışı terk edilerek laik eğitim sistemimizin temeli atılmıştır. Ancak 14 Temmuz 1921’de düzenlenen I. Maarif Kongresi’nin Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun sonuçları ile ilgisi görülmemiştir. [Cevap C]

Atatürk’ün belirtilen sözü vatandaşlık bilincine erişmiş bireyin tanımıdır. Vatandaşlık bilincine erişmiş bireyler kendinden çok ait olduğu toplumu düşünen, onun varlığı ve mutluluğu için çalışan bireydir. [Cevap A]

Kurtuluş Savaşı sırasında İstiklal Marşı’nın yazılması için düzenlenen yarışmayı Milli Eğitim Bakanlığı düzenlemiştir. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi (Tanrıöver) Bey tarafından organize edilen yarışmada katılan şiirler beğenilmeyince Mehmet Akif Ersoy’un yazması istenmiştir. Mehmet Akif Ersoy’un yazdığı İstiklal Marşı şiiri 12 Mart 1921 tarihinde ulusal marş olarak kabul edilmiştir. [Cevap C]

Şeyh Sait İsyanı’na bağlı olarak 4 Mart 1925’te çıkarılan Takrir-i Sükun Kanunu ve İstiklal Mahkemelerinin kurulması ülkenin düzen ve güvenliğinin sağlanması, devletin varlığına yönelik tehdit ve tehlikelerin önlenmesi, yapılmış devrimlerin korunması ve yerleşmesi amacını taşımıştır. Uluslararası ilişkilerin düzenlenmesi ile ilgisi yoktur. [Cevap E]

1927 yılında çıkarılan Teşvik-i Sanayi Kanunu ile devlet sanayileşmenin sağlanabilmesi için özel teşebbüse destek olmaya çalışmıştır. Bu amaçla özel teşebbüse bazı vergi muafiyetleri getirilmiş, taşıma hizmetlerinde indirim yapmış, devlet arazisi tahsis etmiş ve devlet dairelerine yerli ürün kullanma zorunluluğu getirilmiştir. Ancak Türkiye İş Bankası bu kanundan daha önce 1924 yılında kurulmuştur. Bu nedenle Teşvik-i Sanayi Kanunu ile ilgili bir uygulama olmamıştır. [Cevap C]

Türk İnkılabı, Rus İnkılabı’na tek kişinin egemenliğine karşı olma ve başka uluslara örnek teşkil etme yönüyle benzerlik göstermektedir. Türk İnkılabı Osmanlı saltanatına Rus İnkılabı çarlık düzenine karşı çıkarak kişisel egemenliğe son vermiştir. Bu durum diğer kişisel egemenlikle idare edilen uluslara da örnek olmuştur. Ancak Rus İnkılabı belli bir ideolojiye yani komünizme dayalı olarak gelişmiş ve belli bir sınıfa (işçi sınıfı) mal edilmiştir. Türk İnkılabı ise belli bir ideolojiye ve sınıfa değil tüm halka mal olan bir inkılap olmuştur. [Cevap A]

Soyadı Kanunu toplumsal yaşamdaki karışıklıkları ve eşitsizlikleri önlediği için halkçılık ilkesi ile ilgilidir. Medreselerin kapatılması ulusal kültürün oluşması açısından milliyetçilik, dine dayalı eğitime son vermesi açısından laiklik ilkesi ile ilgilidir. Medeni Kanun ise sosyal yaşamdaki eşitsizlikleri önlemesi açısından halkçılık, dine dayalı hukuk anlayışına son vermesi açısından laiklik daha yeni ve çağdaş olması açısından inkılapçılık ilkesi ile ilgilidir. Ancak büyük yatırımların devlet eliyle gerçekleştirilmesini savunan devletçilik ilkesi ile verilen gelişmelerin ilişkisi bulunmamaktadır. [Cevap B]

Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması, hacı, hafız, molla gibi unvanların kaldırılması, Medeni Kanun’un kabul edilmesi ve dini giysilerin mabetler dışında giyilmesinin yasaklanması sosyal yaşamda görülen ayrıcalıkları önleme amacı taşımaktadır. Ancak 1926 İstatistik Umum Müdürlüğü olarak kurulan 1962 yılında Devlet İstatistik Enstitüsü adını alan kurumun bu durumla bir ilgisi bulunmamaktadır. [Cevap D]

Mustafa Kemal Paşa’nın “Hiç bir sınır tanımayarak dünyadaki bütün Türkleri bir devlet olarak birleştirmek ulaşılmayacak bir amaçtır.” diye eleştirdiği fikir akımı Turancılıktır. Turancılık dünyadaki bütün Türkleri ve yaşadıkları bölgeleri içine alan büyük bir Türk devleti kurma ideolojisidir. [Cevap B]

Mustafa Kemal Paşa “Artık hükûmet ile millet arasında ayrılık kalmamıştır hükûmet millettir ve millet hükûmettir” diyerek milli birlik ve beraberlik kavramını vurgulamıştır. Milli birlik ve beraberliğin oluşması için hükûmetin milletten ayrı olmaması ve milletin üstünlüğünü kabul et-mesi gerekir. [Cevap D]

Cumhuriyet Dönemi 29 Ekim 1923 tarihinde cumhuriyetin ilan edilmesi ile başlamış ve halen devam etmekte olan dönemdir. Kabotaj Kanunu 1 Temmuz 1926’da kabul edilmiştir. Halifelik 3 Mart 1924’te kaldırılmıştır. Çok partili hayata geçiş amacı ile siyasi partiler 1924 yılında kurulmuştur (Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası 17 Kasım 1924’te kurulmuştur). Sadabat Paktı 8 Temmuz 1937’de imzalanmıştır. Ancak Kanunuesasi’ye Cumhuriyetten önce 23 Aralık 1876’da ilan edilmiştir. [Cevap E]

Atatürk döneminde tarımı geliştirmek amacıyla 1925 yılında Aşar vergisi kaldırılmıştır. 1925’ten itibaren numune çiftlikleri kurulmuştur. 1933 yılında Yüksek Ziraat Enstitüsü kurulmuştur. 1935 yılında Tarım Satış Kooperatifleri kurulmuştur. Ancak Ziraat Bankası Osmanlı döneminde 1888 yılında kurulmuştur. [Cevap B]

İsmet İnönü’nün Lozan Konferansı’na gönderilen heyetin başkanı seçilmesinde, Mudanya Ateşkes Antlaşması görüşmelerindeki başarısı ve Genel Kurmay Başkanlığı sırasındaki başarılı hizmetleri etkili olmuştur. Ancak Eskişehir - Kütahya Savaşı kaybedildiği için etkisi olmamıştır. [Cevap D]

Türkiye Cumhuriyeti Milletler Cemiyetine 18 Temmuz 1932’de üye olmuştur. Balkan Antantı 9 Şubat 1934’te kurulmuştur. Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’ne (NATO) ise 18 Mayıs 1952’de üye olmuştur. [Cevap C]

Fransa ile Lozan Antlaşması’ndan sonra aramızda Osmanlı borçları, yabancı okullar, Bozkurt - Lotus Davası ve Adana - Mersin demiryolları sorunları görülmüştür. Ancak On iki Ada’nın silahlandırılması konusu Fransa ile ilgili değildir. Rodos ve On iki Ada Lozan’da İtalya’ya bırakılmıştır. 1947 yılında ise İtalya’dan alınarak Yunanistan’a verilmiştir. [Cevap E]

Türkiye’nin Millet Cemiyeti’ne üye olmasında Avrupa’da II. Dünya Savaşı tehlikesine bağlı olarak gruplaşmaların başlaması, sorunlarında barışçıl çözümler araması, komşuları ile dostluk antlaşmaları imzalaması ve uluslararası politikada öneminin artması etkili olmuştur. Ancak Boğazlar sorunu Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile 20 Temmuz 1936’da çözümlenmiştir. Yani bu sorun çözüldüğünde Türkiye zaten cemiyetin üyesidir. Bu nedenle üye olmasına etkisi söz konusu değildir. [Cevap A]

Haritada I ve V numaralı doğrultularda esen rüzgar esen rüzgar karayel, II ve IV numaralı doğrultularda esen rüzgar ise Poyraz’dır. Ege Bölgesi’nde batıdan esen III numaralı rüzgar Günbatısıdır. Buradaki rüzgarın Karayel’in esme yönüne uygun olarak kuzeybatıdan esmesi gerekirdi. [Cevap C]

Soru kökünde volkanik arazilerin ortak özellikleri istenmektedir. - Toprakların mineral bakımından genellikle zengin olması, Türkiye’deki volkanik arazilerin tümü için söylenebilir. (I) Bu durumun başlıca nedeni lav haznesinin soğuduktan sonra ayrışması sonucu mineral yönünden zengin toprak oluşumlarına kaynak olmasıdır. - Turizm açısından önemli yer şekillerine sahip olması, ülkemiz volkanik arazileri için ortak bir özellik değildir. (II) Örneğin Nevşehir çevresinde turizm açısından önemli olan peri bacaları olmakla beraber Kars Platosundaki volkanik arazide turizme konu olabilecek bir yer şekli örneği bulunmaz. - Aktif volkanların bulunması Türkiye için söylenemez (III) Çünkü ülkemizin volkanik dağları faaliyetini kaybetmiş başka bir ifadeyle sönmüştür. - Türkiye’de volkanik arazilerin özelliklerinden biri de, fay hatları ve püskürük kayaçların olduğu yerlerde bulunmasıdır. (IV). Fay hatlarındaki zayıf dirençli alanlardan çıkan lav tabakaları zamanla soğuyup ayrışarak bazalt, andezit, granit vs. gibi püskürük kayaçların oluşmasına yol açmıştır. [Cevap B]

Ege Bölgesi’nin sınırlarının diğer kıyı bölgelerinin aksine iç kesimlere daha fazla sokulmasında bu bölgedeki dağların kıyı çizgisine uzanış doğrultuları belirleyici olmuştur. [Cevap A]

Türkiye’de nüfus artış hızının azalmasında etkisi belirgin olan dönem ve olaylar şunlardır; - 1918 – 1923 döneminde savaşların yaşanması; bu yıllarda ulusal mücadeleye k a t k ı sağlamak amacıyla erkek, kadın nüfus savaşta hayatını kaybetmiş, buna bağlı olarak nüfus artış hızında düşme yaşanmıştır. (A) - 1940 – 1945 döneminde II. Dünya Savaşı nedeniyle seferlik ilan edilmesi; Bu dönemde seferberlik nedeniyle erkek nüfusun silah altına alınması Türkiye’de nüfus artış hızının cumhuriyet döneminde en düşük seviye de olmasına neden olmuştur. (B) - 1960 – 1965 döneminde özellikle yetişkin erkek nüfusun işçi olarak yurt dışına gitmesi; üretken nüfusun yurt dışına gitmesi doğumların dolayısıyla nüfus artış hızının azalmasında etkili olmuştur. (C) - 1985 – 2010 döneminde eğitim seviyesinin yükselmesi ve kadınların iş hayatına katılması; Eğitim düzeyi ile birlikte bilinçlenmenin artması, kadının giderek iş hayatında daha fazla yer alması doğum oranlarının azalmasına yol açmıştır. Buna bağlı olarak nüfus artış hızı düşmüştür. (E) Buna göre Türkiye’de nüfus artış hızının azalmasında etkisi en az olan dönem ve olay, 1970 – 1980 döneminde kırdan kente göçlerin yoğunluk kazanmasıdır. (D) [Cevap D]

Türkiye’de iç göçlerin özellikleri arasında şunlar yer alır; - Önemli bir bölümü ekonomik ve sosyal nedenlerden kaynaklanır. - Göçler daha çok doğudan batıya doğrudur. - Göç veren yöre ve illerde doğum oranı genellikle yüksektir. - Türkiye’de nüfus hareketinin büyük çoğunluğunu oluşturmaktadır. - İç göçe katılan nüfusun genellikle eğitim seviyesi düşüktür. - Göçe katılan nüfus çoğunlukla aktif nüfustur. - Kıyı bölgeleri iç kesimlerden daha fazla göç alır. Türkiye’de “kıyı bölgelerinin tümünde nüfus artışının başlıca nedeni bölge dışından alınan göçlerdir.” yargısı iç göçlerle ilgili doğru olamaz. Karadeniz Bölgesi’nde doğum oranlarının fazla, iş imkanlarının kısıtlı olması nedeniyle bölge dışına yaşanan göçler bu yargıyı bozmaktadır [Cevap A]