Tanzimat Fermanı (Gülhane-i Hatt-ı Humayun) Ne Zaman ve Neden İlan Edildi?

Tanzimat Fermanı Osmanlı Devleti’nde yapılan ıslahatların en önemli aşamalarındandır ve demokratikleşme yolunda atılmış olan ilk adımdır. Padişah Abdülmecid döneminin  Hariciye Nazırı (günümüzün Dış İşleri Bakanı) Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanmıştır ve Gülhane parkında okunduğu için Gülhane-i Hatt-ı Humayun adıyla da anılır

Neden ve Ne Zaman ilan edildi?

Yabancı devletlerin, Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıklara imtiyaz vermesi konusundaki baskılarına son vermek, boğazlar ve mısır sorununda Avrupa devletlerinin desteğini alabilmek adına 3 Kasım 1839 tarihinde  ilan edilmiştir.

içeriği/maddeleri

-Halkın can, mal ve namus güvenliği sağlanacak.
-Askerlik, vatan hizmeti haline getirildi, askere alma ve terhis işlemleri belirli kurallara göre yapılacaktır.
-Vergiler, herkesin gelirine göre alınacaktır.
-Kanunlar herkese eşit uygulanacak ve mahkemeler açık olacak
-Herkese mal, mülk, edinme ve istediği gibi tasarruf hakkı sağlanacak.
-Rüşvet ve iltimas önlenecek.

Tanzimat Fermanı ve Tanzimat Dönemi

Tanzimat Fermanı 1839 yılında ilan edilmiş ve yukarıdaki maddeleri içermiştir. Tanzimat Fermanı’nın 1839’da ilanıyla başlayan ve 1876 yılında I. Meşrutiyet’in ilanına kadar geçen süreye ise Tanzimat Dönemi denir. bu dönem aynı zamanda Islahat Fermanını da içine alır. Tanzimat dönemi içinde yapılan  yenilikler şöyledir;

– Islahat Fermanı ilan edilmiştir (1856)
– İl genel meclisleri kurulmuştur.
– İltizam yolu ile aşar vergisi toplama usulü kaldırılmış, maliye bakanlığı tarafından toplanması kararlaştırılmıştır.
– İlk kağıt para basılmıştır. (Kaime – 1844)
– İlk dış borç İngiltere’den alınmıştır. (Kırım Harbi esnasında – 1854)

– İlk demiryolu hattı kurulmuştur. (İzmir – Aydın hattı)

– İlk telgraf okulu açılmıştır.
– Eğitim bakanlığı kurulmuş, okullar ilk, orta, lise ve yüksekokul diye kısımlara ayrılmıştır.
– Öğretmen okulları ve mülkiye mektebi açılmıştır.
– Kız öğrenciler ilk kez okullara alındı.
– Şer’i kanunların yanında Avrupai tarz kanunlar yapılmış bu da hukukta ikilik ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Tanzimat Fermanı’nın Özellikleri

-Yenilik talebi diğer ıslahatlarda olduğu gibi tabandan yani halktan değil yöneticilerden gelmiştir.

-osmanlı topraklarında yaşayan gayrimüslim ve müslüman tüm halkların eşitliğini öngörür. bu nedenle müslüman halktan tepki çekmiştir.

-Tanzimat Fermanıyla ilk kez padişahın üzerinde kanun gücünün olduğu gösterildi. bu yönüyle İngiltere’deki Magna Charta’ya benzetilir.

-Anayasallaşma sürecinin başlangıcıdır.

-batılılılaşma hareketleri hız kazanmıştır.