Türk Halk Edebiyatı, islamiyetten önceki gelenekleri sürdüren, yabancı etkilerden uzak edebiyattır. bu edebiyat iki koldan yürümüştür: “Anonim Halk Edebiyatı” ve “Aşık Edebiyatı”
1) Anonim Halk Edebiyatı: bu edebiyatın en belirgin niteliği ortak oluşudur. yabancı etkilerden uzaktır. diğer özellikleri şöyledir;
– dili sadedir, nazım ölçüsü
hecedir.
-sözlü ve çoğunlukla bestelidir
-şekil ve türlerde islamiyetten önceki gelenek devam eder.
-halk arasında türeyip yüzyıllar boyunca ağızdan ağıza dolaşan, yaratıcısı belli olmayan mani, türkü, bilmece, masal, destan ve halk hikayeleri ile atasözleri anonim halk edebiyatının örneklerindendir.
yaratıldıkları yer ve zamanla yaratıcıları belli olmadığı için bunları edebiyat eserleri dışında “folklor” araştırmaları içinde değerlendirmek daha doğru olur. bunlar türlü çağların izlerini taşırlar.
2) Aşık Edebiyatı: anonim halk edebiyatından “ortaklaşa olmayış” yönüyle ayrılır. çünkü adı sanı belli kişiler tarafından yaratılmış ve yaratıcıların kişiliğini mümkün olduğu kadar saklayabilmiştir. bu edebiyatın şairlerine aşık denir. aşık edebiyatının niteliklerini şöyle sıralayabiliriz:
-aşık edebiyatı halk arasında yetişip onlara seslenen saz şairlerinin malıdır
-genellikle sözlü ve bestelidir
-dili oldukça sade ve kıvraktır.
-nazım ölçüsü hecedir, birim dörtlüktür.
-şiir temeldir
-iç yapı yönünden aşk, tabiat ve kahramanlık temaları, platonik sevgiden çok tabii insan aşkı, dinle ilgisizlik, tenkid, taşlama gibi özellikleriyle Divan Edebiyatı’ndan ayrılır.
-Aşık Edebiyatında belli başlı şekiller; mani, koşma, türkü, varsağıdır. bunların en büyük özelliği herbirinin ayrı ama kendine özel bir besteyle söylenmeleridir.
-tür yönünden Aşık Edebiyatı; destan, güzelleme, taşlama, koçaklama, ağıt, muamma gibi adlar altında toplanır.
aşık edebiyatı şairlerinin yetiştikleri çevrelere göre bölümlenmesi de şöyledir;
-din ve tasavvuf şiirleri söyleyen tarikat şairleri
-köy ve köy hayatının yankılarını işleyen köy şairleri
-şehir ve kasabalarda yetişmiş ve biraz eğitim görmüş şairleri
-göçebe-gezgin şairler
-serhat şairleri
Halk Edebiyatının bellibaşlı temsilcileri
Karacaoğlan, aşık ömer, gevheri, erzurumlu emrah, dadaloğlu, bayburtlu zihni, dertli, seyrani, aşık veysel