Tükenmişlik Sendromu Belirtileri

Birey, tüm çabalarına rağmen stresle baş etmede başa­rılı olamadığı zaman, strese gömülür ve tükenme noktasına gelir.

Tükenme: Birey tükendiği zaman, tamamen strese gö­mülmüş demektir. Vücut sistemi artık tepki vermemektedir.

Bu kişi, çevresinde gelişen olaylar karşısında duyarsızdır ve hiçbir yapıcı tepki veremez.

Tükenmek genellikle başarıya ulaşmış kişilerin hastalı­ğı olarak bilinir; yüksek ideal ve inancı olan kişilere musal­lat olur.

İş yerinin nasıl olması gerektiği, işler açısından ne kadar yararlı olacakları, iş ilişkilerinin nasıl fevkalade olacağı ve mesleklerinde nasıl başarılı olacakları konusunda abartılı fi­kirleri olanları yakalar bu illet. Elbette yüksek ideallere sa­hip olmanın bir hastalık olduğunu söylemek yanlış olur. Fa­kat bu gibi yüksek beklentilere sahipseniz sonuca ulaşama­yınca pek çok sorunlarla karşılaşabilirsiniz.Bu iletim kurbanları tüm varlıklarını, bu aşırı beklentile­ri karşılayabilmek için ortaya koyarlar, İnatla istediklerini azaltmayı ve beklenti düzeylerini reddederler.

Tükenmiş kurbanlar mesleklerinden çok şey beklerler, iş hayatlarında ellerine geçenden fazlasını isterler. İşlerinin, yaşamlarının daha anlamlı, evliliklerini daha zengin, karak­terlerini daha kayda değer bir hâle getireceğine inanmışlar­dır. Bu kişiler, mesleklerinin onlara her şeyi vereceğine İnandıkları için işlerinden elde ettikleri, hiçbir zaman düşle­rini gerçekleştirmelerine yetmez.

Tükenmişliğin işaret ve belirtileri şunlardır:

• Sorumsuzluk duymak
• Yorgunluk, bitkinlik
• Canından bezmiş gibi uyuşukluk hissetmek
• İşine ve iş arkadaşlarına ilgi duymamak
• Alaycılık ve çevreyi hor görmek
• İştahsızlık
• Bozuk uyku düzeni
• Arkadaş ve dostlarından uzaklaşma
• Akraba ve aileden uzaklaşma
• Kavgacılık
• Aşırıya kaçmak ve kuralları kırmak için güçlü bir is­tek
• Kasvet, hüzün

Tükenmek, fiziksel ve psikolojik iç kaynaklarımızın tut­ku hâline gelmiş bir başarma arzusu yüzünden çok çalışma nedeniyle bitip tükenmesidir. Bu başarı tutkusu, çoğu za­man işle ilgili beklentilerin yerine getirilmesinin şart olduğu­nu hissetmenizden doğmuştur. Ve bu beklentiler yerine ge­tirilmezse, hoşgörüsüzlük, karamsarlık ve olumsuzluk eği­limleri başlar.

Strese neden olan faktörler stresör olarak adlandırıl­maktadır. Stresörler şu şekilde gruplandırılarak incelenebi­lir. Fiziksel çevre şartları, örgütsel faktörler, bireysel faktör­ler.

A-Fiziksel çevre şartları îş görenin içinde bulunduğu ça­lışma ortamı ve onu etkileyen fiziksel koşullar, fizyolojik ve psikolojik yapısı üzerinde yakından etkilidirler. Kötü aydın­latma, aşırı gürültü, aşırı sıcaklık, soğuk, hava kirliliği ve elektrikli araçların kullanımı sonucu oluşan radyasyon etki­si bu faktörler arasında yer alır.

B-Örgütsel faktörler Örgütsel stres faktörlerinin en yaygın olanı aşırı iş yükü­dür, Belirli bir zaman limiti İçinde işi bitirme zorunluluğu, çalışanın işin niteliklerine göre yetersiz olması veya işin stan­dartlarının yüksek olması anlamındadır. Yetersiz iş yükünde aynı ölçüde stres yarattığı bilinmektedir,

C-Bireysel faktörler En önemli bireysel stres kaynağı kişiliktir. Çalışmalar­daki kişilikler A ve B tipi olarak belirlenmiş, bunlara yönelik çeşitli özellikler tanımlanmıştır.A tipi kişilik özellikleri: Yükselme ve başarı hırsı, başka­larıyla yarışmak, heyecanlılık, duygusallık, acelecilik, za­mana karşı yarışmak, saldırganlık, işleri hemen bitirme eği­limi, işlere aşırı bağlılık, hareketlerin ve konuşmanın hızlı ol­ması, çabuk öfkelenmek, bir güne bir çok iş sığdırma, sabır­sızlık, insan ilişkilerinin zayıf oluşu, dinlenmeyi sevmemek, kişisel ve sosyal yaşantıya zaman ayıramamak, planlamayı zaman kaybı olarak görmek, başkasının sözlerini kesmek, yerinde duramamak ve otururken ayaklarını oynatmak.B tipi kişilik özellikleri: İş konusunda çok rahat olmak, zaman ve başarı ile pek ilgilenmemek, işte kalite arayışı aramamak, başkalarıyla yarışmamak, sakin ve açık konuş­mak, kendisinden emin olmak, her şeyi olduğu gibi kabul etmek, herkesle dostluk içinde olmak, çevreye açık ve sos­yal yaşamı seven bir özellik taşımak,A tipi özelliklere sahip kişilerin kanındaki kolesterol miktarı ve kalp krizi geçirme olasılığı çok yüksektir. B tipin­deki kişilerin sigara ve içki alışkanlığı, kalıtsal kalp prob­lemleri olsa bile sağlıklı kişilerdir. Stres etkisinden kolayca kurtulurlar. Şirketler yöneticilik için A tipini tercih ederler.

Yüksek devirli çalışan bir motor gibidir. Verimlidir, ancak çabuk yıpranır. Görüldüğü gibi A tipi özelliklere sahip kişi­ler, iş başında ve dışında daha çok stresli olan kişilerdir. Da­ha doğrusu tükenen kişilerdir.