Sümela Manastırı Nerededir, Ne Zaman İnşa Edilmiştir? Sümela Manastırı Efsaneleri

Trabzon’da bulunan Sümela Manastırı’nın MS 375-395 yılları arasında yapıldığı düşünülmektedir. Bir Yunan Ortodoks manastırı olan Sümela Manastırı’nın tam adı Panagia Sumela’dır. Panagia bölgedeki derenin ismi olmakla birlikte “mela” Yunancada kara tepe anlamına gelmektedir.

Kiliseyle ilgili efsaneler

Karadenizli Rumların arasında anlatılan bir efsaneye göre;

1) Atinalı Barnabas ve Sophronios isimli iki keşiş bir rüya görür ve Sümela’ya doğru yola çıkarlar. Burada Bakire Meryem ikonunu görürler ve bu mağarayı bir kiliseye çevirmek isterler. Mağarayı daha da derine doğru kazarak ve yüzeyleri düzleştirerek ufak bir kilise inşa etmişlerdir. Ardından küçük bir şapel de eklenmiştir.Bu kilise manastırın temelini oluşturmuştur.

2) Başka bir efsaneye göre Hz. İsa’nın havarilerinden Aziz Luka bir ikon yapmıştır ve ölümünün ardından bu ikon Atina’ya gönderilmiştir. Ancak Theodosius I’in hükümdarlığı esnasında ikon Atina’da ayrılmak istemiştir ve melekler ikonu Trabzon’daki mağaraya getirmiştir. İkonun oldukça eski ve mucizevi bir yapı olduğuna inanılmaktadır.

-İnanışa göre manastırın ortasında kutsal bir havuz vardı ve 30-40 metre yükseklikten aşağıya dökülen suların mucize etkisi olduğuna inanılırdı. Sadece Hıristiyanlar değil Müslümanlar da Meryem Ana’nın insanlara sağlık getirdiğine inanmaktaydı. Bu nedenle yüzlerce yıl boyunca her iki dine de inananlar sağlık bulmak için buraya gelmiştir.

Dik bir kayalık üzerinde bulunan Manastır’da mutfaklar, öğrenci odaları, şapeller, fıskiyeler ve kütüphaneler inşa edilmiştir.

Osmanlı Devleti döneminde Sümela Manastırı

1461 yılında Sultan 2. Mehmet Trabzon’u fethettikten sonra manastırda Türk tasarım ve sanatının etkisi görülmeye başlanmıştır.

Bu etki şöminelerde, mutfak dolaplarında ve duvarların yapısında fark edilebilmektedir. Kutsal suyun toplandığı arklar da Türk stilini yansıtmaktadır.

Diğer bir Türk etkisi ise duvarlardaki boyalarda görülmektedir. Duvar resimlerinde kullanılan koyu kırmızı renk 18. yüzyıl Türk mimarisinin belirgin özelliklerindendir.

Sümela Manastırı’nda Yapılan Ayinler

1916’dan 1918’e kadar süren Rus işgali sırasında Maçka civarındaki diğer manastırlar gibi bağımsız bir Pontus devleti kurmak isteyen Rum milislerin karargahı olmuş, nüfus mübadelesi ile bölgedeki Hıristiyanların Yunanistan’a gönderilmesinin ardından önemini yitirerek T.C. Kültür Bakanlığı tarafından yakın zamanda onarılana dek kaderine terkedilmiştir.

Yunanistan’a mübadele ile göçen Karadenizli Rumlar Veria kentinde Sümela adını verdikleri yeni bir kilise inşa etmişlerdir. Her yıl Ağustos ayında tıpkı geçmişte Trabzon Sümela’da yaptıkları gibi yeni manastırın çevresinde geniş katılımlı şenlikler düzenlemektedirler.

2010 yılında Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’nin izni ile Hıristiyanlarca Meryem Ana’nın göğe yükseliş günü olarak kabul edilen ve kutsal sayılan 15 Ağustos günü 88 yıl aradan sonra ilk ayin düzenlenmiş, ayini Fener Rum Patriği Dimitri Bartholomeos yönetmiştir.