Sultan Veled Hayatı ve Eserleri

Sultan Veled Hayatı ve Eserleri

SULTAN VELED

Mevlânâ’nın büyük oğlu olan Sultan Veled 1226 da dünyaya gelmiştir. Daha küçük yaşlarda babasından ilmî terbiyeler almaya başlamış ve sohbetlerinde bulunmuştur. Sadık bir mürit tavrıyla hem babasına hem de Şems-i Tebrizî’ye hizmet etmiştir. Babasının ölümünden sonra Selahaddinî Zerkûb’a ve onun ölümünden sonra da Hüsameddin Çelebi’ye intisap etmiş ve hiçbir zaman hilafet hırsı içinde olmamıştır.

Sultan Veled 1284’te Hüsameddin Çelebi’nin ölümü üzerine ısrarlara dayanamayarak hilafeti kabul etmiş ve post-nişîn (posta oturan-temsil makamında bulunan) olmuştur. Vefatına kadar da post-nişînlik görevinde bulunmuştur.

Sultan Veled Mevleviliği bir tarikat sistemine dönüştüren isimdir. 86 yaşında 1312 tarihinde Konya’da vefat etmiş, babasının ve dedesinin yanına gömülmüştür.

Sultan Veled’in Eserleri:

1. Divan-ı Sultan Veled:

Sultan Veled’in oldukça hacimli sayılabilecek bu eseri 13.335 beyitten oluşmaktadır. Ekseriyetle Farsça şiirlerinin bulunduğu bu divanda 14 Türkçe manzume, Farsça-Türkçe karışık(mülemma) 13 beyitlik bir gazel ve değişik yerlere serpiştirilmiş Türkçe beyitler bulunur. Divandaki şiirlerin büyük bir bölümü Sultan Veled’in babasının şiirlerine söylediği nazirelerdir.

 

2. İbtidâ-nâme:

 

Sultan Veled’in ilk mesnevîsidir. Sultan Veled bu mesnevîye bu ismi vermemekle beraber onun ilk mesnevîsi olması münasebetiyle bu isimle anıla gelmiştir. 9.000 beyit hacminde olan bu eserde Mevlânâ’nın hayatı çerçevesindekiler ve birtakım kıssalar nakledilir. Bu bakımdan İbtidâ-nâme Mevlânâ ve Mevleviliği anlamaya yardımcı olan temel kaynaklardan biridir.

3. Rebâb-nâme:

Nesir ve nazım karışık olan bu eserde 8.124 beyit bulunmaktadır. Bu eserde tarikat hususlarından bahsedilmiş ve bazı ayetler tefsir edilmiştir. Eserin Türkçe açısından önemi 162 beyitin Türkçe söylenmesidir.

4. İntihâ-nâme:

Sultan Veled’in üçüncü ve son mesnevîsi olan bu esere kendisi herhangi bir ad vermemiştir. Sultan Veled’in son mesnevîsi olmasından dolayı bu isimle şöhret bulmuştur.

5. Maârif:

Sultan Veled’in mensur, Farsça tasavvufî eseri olan bu kitap 56 bölümden oluşur. Sultan Veled bu eserini babasının ‘Fîhi mâ Fîh’ eserine nazire olarak kaleme almıştır.

– Karakaşlar kara gözler cânum aldı cânum aldı

Müselmânlar nedür bu kim bana geldi bana geldi

Müselmânlar âşık oldum süçü [1] içdim deli oldum

Dükeli [2] çagırun götrü devâ kıldı devâ kıldı