Osmanlı Devleti’nin özellikle yükselme döneminde bilim ve bilim adamlarına büyük değer verilmiş, bilim ve sanat alanındaki çalışmalar bizzat padişahlar tarafından desteklenmiştir. Osmanlı Devleti’nde yetişmiş bilim adamları ve çalıştıkları alanlar şöyledir;
-Mantık: Molla Fenarî, Îsâgûcî Şerhi isimli mantık alanında yazdığı eseri önemlidir. Molla Fenari aynı zamanda Osmanlı Devleti’nin ilk şeyhülislamıdır.
-Matematik-Astronomi: Kadızâde-i Rumî, Matrakçı Nasuh, Takıyüddin Mehmet, Ali Kuşçu ve Sinan Paşa, Hocazâde Muslihiddin Mustafa, Mehmet Zeyrek, Molla Lütfi, Molla Hüsrev
-Tıp: Hekim Bereket, Celâleddin Hızır(Hacı Paşa), Altunîzâde, Ahmedî, Sabuncuoğlu Şerafettin, Beyzâde Mehmet bin İbrahim, Siyahî-zâde Derviş, Emir Çelebi, Zembilli Ali, Cemalî Efendi, Ebussuud Efendi
-Tarih: Amasyalı Şükrüllah, Enverî, Tursun Bey, Aşaıkpaşazâde, Neşri, İdris-i Bitlisi, Kemalpaşazâde, Hoca Sadettin, Mustafa Selanikî, Peçevî İbrahim Efendi, Kâtip Çelebi, Karaçelebi-zade Abdülaziz Efendi, Müneccimbaşı Ahmed Dede,
-Coğrafya: Piri Reis(Kitab-ı Bahriye), Seydi Ali Reis(Mir’atü’l- Memalik ve Mir’at-ı Kâinat), Kâtip Çelebi(Keşfü’z-Zünûn ve Cihan-nümâ), Evliya Çelebi(Seyahatname),
– Mimarî: Mimar Sinan(Akustik üzerinde çalışmıştır), Mimar Ahmet, Mimar İsa, Mimar Mehmet Efendi
Edebiyat
-Kuruluş ve Yükselme Dönemi: Nesimî, Dehhanî, Ahmedî, Şeyhi, Ahmet Paşa, Necatî, Sinan Paşa(Tazarruât adlı eseri ünlüdür.) Bu dönemde Fatih Sultan Mehmet(Avni), Yavuz Sultan Selim(Selimî), Kanunî Sultan Süleyman ve III. Selim(Sarı Selim) de aruz ölçüsüyle şiirler yazmışlardır.
-XVI.ve XVII. Yüzyıl: Bâkî, Fuzulî(Türkçe, Arapça, Farsça divanları vardır.), Zatî, Hayâlî, Yahya Bey, Nef’î, Nedim.
-Halk Edebiyatı:
Kuruluş ve Yükselme Dönemi: Tavtavlı Mehmet, Aydınlı Visalî, Edirneli Nazmi, Pir Sultan Abdal, Kul Mehmed, Öksüz Dede, Hayalî, Kötoğlu
-XVI.ve XVII. Yüzyıl: Gevheri, Aşık Ömer, Karacaoğlan, Kâtip Çelebi, Evliya Çelebi, Naimâ
-Tekke Edebiyatı: Tekkelerde yetişen ve daha çok dinî değerlere ağırlık veren, fakat nazım şeklinde halk edebiyatına yaklaşan şairlerin ortaya koyduğu bir edebiyat türüdür. Bu alanda eser veren ünlü edebiyatçılar şunlardır:
• Mevlâna, Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre(Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi)
• Eflakî Dede, Hacı Bayram Veli, Kaygusuz Abdal, Akşemsettin, Dede Ömer Ruşenî, İbrahim Gülşenî, Pir Sultan Abdal, Sinan-ı Ümmî.
Güzel Sanatlar
-Minyatür Sanatı: Bursalı Firdevsî(Süleymaniye), Matrakçı Nasuh, Nakkaş Osman, Levnî
-Hat Sanatı: Yazı sanatıdır. Bu sanatla uğraşanlara hattat denir. Osmanlılarda ünlü hattatlar şunlardır: Amasyalı Şeyh Hamdullah, Ahmet Karahisarî, Hafız Osman’dır.
-Müzik: Mehter Takımı, Tasavvuf müziği ve saz sanatı Osmanlılarda gelişen müzik dallarıydı. Tokatlı Derviş Ömer, Güleşnî, Nihânî ünlü sanatkârlardı.