İstanbul’un önemli simgelerinden biri olan Kız Kulesi ile ilgili pek çok efsane var. Bir adacık üzerinde yer alan Kız Kulesi tek katlı bir yapı ve bir deniz fenerinden meydana gelmiştir. Eski dönemlerde kız kulesinden gemilere yol gösteriliyor ve boğaz güvenliğinin sağlanması amacıyla yararlanılıyordu.
Kız Kulesi Efsaneleri
Yabancılar Kız Kulesi’ni Leandr Kulesi adıyla anarlar. Bunun sebebi kuleyle ilgili dilden dile dolaşan bir efsanedir. işte Kız Kulesi ile ilgili Leandr efsanesi ve diğerleri;
-efsaneye göre boğazın Anadolu kıyılarındaki Abidos köyünde Leandr adında bir delikanlı yaşarmış. Rumeli kıyısında bulunan Sestos’ta da Hero adlı çok güzel bir genç kız yaşarmış. birbirlerini bir pazar yerinde gören bu iki genç arasında derin bir aşk başlamış.
Hero, her gece bulunduğu kulede ateş yakarak Leandr’ı beklediğini işaret eder, delikanlı da boğazı yüzerek karşı kıyıya geçermiş. Leandr bir gece yine denize atlar. bir süre ateşin ışığına doğru yüzer ama o kıyıya varmadan rüzgarın esmesiyle ateş söner. yönünü şaşıran genç Leandr bir türlü kıyıyı bulamaz, gücü tükenir ve denizde boğulup ölür. Bu olaydan büyük üzüntü duyan Hero da kendisini kuleden denize atarak intihar eder.
-Kız Kulesi’nin “Leandr Kulesi” adıyla anılmasına sebep olan diğer bir efsane de kuleyi yaptıran Bizans imparatoru Manuel Komnen’in (1143-1180) yasak bir aşk serüveni yaşayan kızı Leandra’yı bu kuleye kapatmasıyla ilgili efsanedir.
-Kız Kulesi’nin adı Bizanslılarla pek çok kez savaşmış olan Emevilerin ünlü komutanı Battal Gazi’nin serüvenleri arasına da karışmıştır; Arap orduları ile Bizans’ı kuşatan Battal Gazi, Üsküdar’ı yakıp yıkmıştı. Battal Gazi bu arada göz koyduğu Üsküdar tekfurunun* genç ve güzel kızını ele geçirmek için Bizans’a karşı sert saldırılara başlamıştı. Battal Gazi bu savaşlardan sonra ansızın ordusunu çekerek Şam’a döndü. Bizans imparatoru Leon III (717-741), bu fırsattan yararlanıp tekfurun kızını koruma çarelerine kalkışmış ve onu, deniz ortasında yaptırdığı kuleye kapatmıştı.
-Kız Kulesi ile ilgili en çok bilinen efsane ise şöyledir; Bizans imparatorlarından Konstantin’in çok sevdiği genç ve güzel bir kızı vardı. kahinler bu genç kızın alın yazısında bir yılan tarafından sokularak öldürüleceğini söylemişlerdi. bu sözlerden dolayı son derece telaşa kapılan imparator, kızını yılanlardan korumak için deniz ortasında yer alan bir adacığa kule yaptırdı ve kızını buraya yerleştirdi. ancak ne var ki imparatorun aldığı bu tedbire rağmen genç kız, kuleye gönderilen bir üzüm sepeti içine saklanmış olan yılanın sokması sonucu öldü.
-Eski dönemlerde bir gün Atinalı komutanlardan Kares’in orduları Üsküdar’da konaklamış bulunuyordu. Kares’in eşi Damalis bir hastalık sonucu öldü. karısın çok seven Kares, onun ölümsüzlüğü adına bir anıt dikmeyi istedi ve denizin ortasındaki bir adacık üzerine kule biçiminde bir mezar yaptırdı. Bundan ötürü Bizanslılar buraya Damalis Kulesi derlerdi.
Bütün bu efsaneler dışında kule ile ilgili bilinen bir gerçek ise, Bizanslıların burayı zaman zaman bir çeşit cezaevi olarak kullandıklarıdır. Daha sonraları boğazdan gelip geçen gemilerden alınan vergiler için bir gümrük karakolu durumuna getirmişlerdi. boğazı yabancı gemilere kapatmak için Sarayburnu ile Kız Kulesi arasına zincir gererlerdi.
Osmanlı Döneminde Kız Kulesi
İstanbul’un Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedildiği dönemde, bakımsız bir durumda olan kule, şehirle birlikte onarıldı. önce tahtadan yapılan kuleden, meşale ile yol gösteriliyordu. bu kulenin çıkan bir yangın sonucu yanması üzerine padişah III. Ahmet’in emriyle taş bir kule yapıldı. (1719)
Kız Kulesi, Osmanlılar tarafından sürgün ve hükümlülerin kapatılmaları için de kullanıldı. buraya kapatılanlar arasında I. Mahmut’un kızlarağası Beşir Ağa ile sadrazam Hekimoğlu Ali Paşa da (1689-1758) vardır.
*Bizans imparatorluğunda valilere verilen isim.