I. ve II. Meşrutiyet Dönemi; Osmanlı Devleti’nde Meşrutiyet

Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan kurtarmak adına yapılan ıslahatları takiben Osmanlı Devleti’nde meşrutiyet ilan edilerek yönetimde önemli bir değişime gidilmiş; Osmanlı Devleti mutlak monarşiden meşruti monarşiye geçmiştir.

I. Meşrutiyet (1876) ve Kanun-i Esasi

Osmanlıcılık fikrini savunan Jön Türkler’in çabasıyla 23 Aralık 1876 tarihinde Osmanlı Devleti’nin ilk anayasası Kanun-i Esasi ilan edilerek Meşrutiyet dönemi başlamıştır. böylece hem Osmanlı devleti resmen bir anayasaya kavuşmuş hem de tek kişilik yönetim yerine padişahın yanında meclisin de görev yaptığı bir yönetime geçmiştir. bu dönemde iki tip meclis vardır:

Meclis-i Ayan: üyeleri padişah tarafından seçilir ve ölene kadar görevde kalırlar. Yani belli bir görev süreleri yoktur

Meclis-i Mebusan: üyeleri halk tarafından seçilir.

bu sistemde yürütme görevi padişah ve hükümetin, yasama görevi ise meclisindir. ancak burada önemli bir nokta vardır; yasama yetkisi her ne kadar meclise ait olsa da son karar padişahındır. ayrıca hükümet de padişaha karşı sorumludur ve meclisi açma kapatma yetkisi de padişaha aittir. bu durum meşruti yönetime karşın hala padişahın üstünlüğünü gösterir.

I. Meşrutiyet dönemiyle birlikte halk padişahın yanında ilk kez yönetime katılmıştır. ancak meclisin açılmasından yaklaşık bir yıl sonra 93 harbinin (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı)çıkmasıyla savaşı bahane eden padişah II. Abdülhamit meclisi feshetmiştir.

II. Meşrutiyet (1908):

İttihat ve Terakkicilerin baskısıyla II. Abdülhamit 1908 yılında meşrutiyeti tekrar ilan etmiştir. II. Meşrytiyet’in ilan edilmesinde İngiltere ve Rusya arasında yapılan Reval görüşmelerinin büyük etkisi oldu. II. Meşrutiyetle birlikte devlet üzerinde Osmanlıcılık yerine Türkçülük fikri etkisini göstermeye başlamıştır.

II. Meşrutiyet’in ilanıyla Kanun-i Esasi de tekrar yürürlüğe girmiş ancak bu kez padişahın meclisi açma kapama yetkisi sınırlandırılmış, hükümet de meclise karşı sorumlu tutulmuştur.

31 Mart Vak’ası (13 Nisan 1909); osmanlı tarihinde rejimi değiştirmeye yönelik ilk isyan hareketidir. ittihat ve terakki yönetimine karşı olanlar başlatmıştır. isyan, Selanik’te oluşturulan Mahmut Şevket Paşa komutasındaki hareket ordusu tarafından bastırılmış, Mustafa Kemal de bu orduda Kurmay Yüzbaşı olarak görev yapmıştır. II. Abdülhamit isyanda parmağı olduğu gerekçesiyle meclis kararıyla tahttan indirilmiştir.

1913 yılında Bab-ı Ali Baskınıyla (ilk hükümet darbesi) İttihat ve Terakkiciler iktidarı resmen ele geçirdiler.