Türkiye Cumhuriyeti’nde yargı teşkilatı Adli Yargı Teşkilatı ve İdari Yargı Teşkilatı olmak üzere 2 ana gruba ayrılır. Adli Yargı Mahkemeleri ise Hukuk ve Ceza Mahkemeleri olmak üzere ikiye ayrılır.
A) HUKUK MAHKEMELERİ: Alacak, miras, icra, boşanma gibi özel kişiler arasındaki davalarla ilgilenen mahkemelerdir. Hukuk Mahkemelerin bölümleri ve görevleri ise şöyledir;
– Sulh Hukuk Mahkemeleri; değeri 2009 yılı için güncel sınır 7.080 TL’ye kadar olan alacak, nafaka vb. ile ilgili davalara bakar
– Asliye Hukuk Mahkemeleri; sulh hukuk mahkemelerinin kalan davalarla ilgilenir. özel hukuk ilişkilerinden doğan her türlü dava bu mahkemenin görev alanı içine girer.
– diğer adli hukuk mahkemeleri ise; görev alanlarına göre ticaret, iş, aile, icra mahkemeleri olarak bölümlere ayrılır.
B) CEZA MAHKEMELERİ: ceza mahkemeleri ise şu alt gruplara ayrılır
– sulh ceza mahkemeleri; 5235 sayılı kanunun 10. maddesine göre “kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, iki yıla kadar (iki yıl dahil) hapis cezaları ve bunlara bağlı adlî para cezaları ile bağımsız olarak hükmedilecek adlî para cezalarına ve güvenlik tedbirlerine ilişkin hükümlerin uygulanması” sulh ceza mahkemelerinin görevi içindedir.
– asliye ceza mahkemeleri; 5235 sayılı kanunun 11. maddesi uyarınca “kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, sulh ceza ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemelerince bakılır”.
– ağır ceza mahkemeleri; 5235 sayılı kanunun 12. maddesi gereğince “kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan yağma, irtikap, resmi belgede sahtecilik, nitelikli dolandırıcılık, hileli iflâs suçları ile ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmakla ağır ceza mahkemeleri görevlidir”. 2005 yılında yürürlüğe giren 5271 sayılı Yeni Ceza Muhakemesi Kanunu’nun(CMK) yürürlüğe girmesiyle birlikte yeni CMK’nın 250. maddesinde geçen suçlara yönelik özel yetkili ağır ceza mahkemeleri görevlidir
İdari yargı mahkemelerinin bölümleri ise idare ve vergi mahkemeleri olarak ikiye ayrılır.