Biruni Kimdir? Hangi Dönemde Yaşamıştır?

Türk Dünyası’nın yetiştirdiği büyük bilim ve din adamlarından olan Biruni, bugün İran sınırları içinde bulunan Kas şehrinde 973’te doğdu.

Harezm Türklerinden olan ve küçük yaşta babasını kaybeden Biruni, kabiliyetleri ve zekasıyla hemen dikkatleri çekti. Harezmşah hanedanından meşhur matematikçi Ebu Nasr Mansur, Biruni’yi himayesine alarak yetiştirdi. Astronomi çalışmalarına 995’te başlayan Biruni, Harezm civarındaki Buşkatir’de, güneşin ve gezegenlerin deklinasyonlarını (meyillerini) tespit etti. Dönemin önde gelen astronomlarıyla birlikte çeşitli rasat çalışmaları yapan Biruni, 44 yaşındayken Gazneli Mahmut’un himayesine girdi ve çalışmalarını onun himayesinde sürdürdü. 1011’de Kabil’de çalışmalar yaptı.

Gazneli Mahmut’un Hindistan seferine, başdanışman ve hazindar olarak katıldı. Hindistan’ın fethinden sonra burada çeşitli ölçümler yapan Biruni, yerkürenin yarıçapını gerçeğe çok yakın şekilde hesapladı ve dünyanın yuvarlak olduğunu, tereddüde meydan bırakmayacak şekilde açıkladı. Arapça ve Farsça’nın yanı sıra Sanskritçe, İbranice, Rumca, Süryanice ve Yunanca’yı da öğrenen Biruni, astronominin yanı sıra tıp, fizik, matematik, tarih, kronoloji, jeodezi ve din ilminde de büyük ilerleme gösterdi. Bu bilim dallarında, toplam 196 eser yazdı.

Sahip olduğu ilmi araştırma metodu sebebiyle, bilim tarihçileri Biruni’yi, bütün zamanların en büyük mütefekkirleri (alimleri) arasında sayar. Yerçekimi kanunu konusunda, İngiliz Newton’dan önce incelemeler yapan Biruni, dünyanın merkezinin cisimleri çektiğini ve bu yüzden, dünya dönmesine rağmen, üzerindekilerin boşluğa fırlamadığını izah etti. Biruni, 1049’da Gazne’de vefat etti. Türkler Programından