2009 KPSS Genel Yetenek Çıkmış Sorular ve Çözümleri

Soru; İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinin devlet yapısı ile ilgili olup tamamen ÖSS tarzı hazırlanmıştır. Yalnız bu bilgiyle ifadesi sorunun yoruma açık olmadığını ve sadece paragraftaki bilgiden hareket etmenizi istemektedir. Dolayısıyla l. öncülde verilen toplumun dini arayış içerisinde olduğu yorumuna ulaşılamaz; çünkü paragrafta yalnızca Hakan’ın bu yönde talebi vardır. ll. öncülde Kağan’ın kararlarına vezir Tonyukuk karşı geldiğine göre Kağan kararları sorgulanabilir, lll. öncüldeki yargı ise paragrafın son cümlesinde doğrudan “Türklerin mücadeleci ruhunu kaybetmeleri” şeklinde vurgulandığı için doğru cevap ll ve lll olarak verilmiştir. (Cevap D)

Soru; Türk-İslam Devletleri kültür ve uygarlığı ile ilgili olup ÖSYM’nin öğrencilerden “İslam dininde resim ve heykel gibi sanat dallarının yasak olmasından dolayı Türklerin de farklı sanat dallarına yöneldiği “ bilgisini biliyor musunuz? mantığıyla hazırlanmış bir sorudur. Buna bağlı olarak İslamiyet’e geçmeleriyle ifadesi zaten İslamiyetten önce de Türklerde görülen heykel, maden işçiliği, dokuma ve oymacılık şıkları doğrudan elenerek hat sanatı (El yazmacılığı) kültürel hayatta sanat kolu haline gelmiştir. Öyle ki bilindiği gibi Osmanlı Devleti’nde Lale Devri’nde Avrupa’dan matbaa getirilmiş ancak hattatların çıkarlarının zedeleneceği düşüncesiyle şeyhülislam tarafından çıkarılan fetva ile matbaada dini kitapların basımı yasaklanmıştır. Buradan da anlaşılacağı gibi Osmanlı Devleti’nde en önemli sanat kollarından biri “Hat” sanatı olmuştur. (Cevap A)

Soru; Türk-İslam Devletlerinin devlet yönetimi ile ilgili olup klasik tarzda bir sorudur. Bu soruda l. öncül çeldirici olarak görülebilir. Ve bazı öğrencileri D şıkkına yöneltmiş olabilir; ancak Osmanlı Devleti’nin taht kavgası yaşanmayan (l. Ahmed’in Ekber ve Erşed sistemi ve Kafes Usulü’nü getirmesi sonrası) dönemde de hükümdar egemenlik hakkını Tanrı’dan almaktaydı dolayısıyla l. öncül taht kavgalarına neden olmaz. l. öncülün doğru olması için kut anlayışından bahsetmesi ve egemenlik hakkının Tanrı tarafından bir hanedana verilmesinden söz etmeliydi. Dolayısıyla bu bilgi doğrultusunda ll. öncül alınmalıydı. lll. öncül tamamıyle doldurma bir seçenek olmuştur. Çünkü taht kavgalarıyla halifeliğin bir ilgisi yoktur. (Cevap B)

Soru, Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemi ile ilgili olup devletin kurumsallaşması ile ilgilidir. Bilindiği gibi Beyliğin devlet haline dönüşmesi Orhan Bey Devri’nde gerçekleşmiştir. Orhan Bey Osmanlı Devleti’ne devleti devlet yapan nitelikler kazandırmıştır. Bunlar; ilk divan teşkilatı, İznik’te ilk medrese, adalet örgütü ve kadılık makamı, yaya ve müsellem adıyla ilk düzenli ordu kurması olmuştur. Bağımsızlık sembolü olarak da kendi adına ilk kez para bastırmıştır. l. öncülde “medrese”, lll. öncülde “ordu” kavramları kurumsallaşma ile paraleldir. ll. öncül ise teşkilatlanmadan sonraki gelişmedir. (Cevap C)

Soru; Osmanlı Devleti’nin Duraklama Dönemi ile ilgili olup toprak yönetimi ve eyalet sistemini sorgulayan bir bilgi sorusudur. Buna göre paragrafta verilen bilgiden l. öncüle ulaşamayız. Zaten l. öncül kendisini “ilk kez” ifadesiyle çürütmüş oluyor. Dolayısıyla l. öncül elendiğinde B ve C şıkları kalıyor. XVll. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Tımar Sistemi bozulmuştur; ancak paragraftan bu bilgiye ulaşamayız. Çünkü eyalet sayısının çoğunluğu hala Tımar topraklarına bağlı. Bu nedenle eyalet sayısı 32’den 34’e çıkarıldıysa eyaletleri yönetmekle görevli Beylerbeyi (Paşalar- Valiler) sayısı da doğal olarak yükselmiştir. (ÖSYM şıklara ll ve lll. seçeneğini koymayarak soruyu kolay hale getirmiştir.) (Cevap B)

Soru; Osmanlı Devleti’nin ekonomik yapısıyla ilgili çok kolay bir yorum sorusudur. Osmanlı Devleti’nin ekonomik yönden çöküşünü hızlandıran etkenler sırasıyla ticaret yolları değişti ve Osmanlı bu ekonomik olumsuzluğu gidermek ticareti canlandırmak ve nakit para ihtiyacını karşılamak amacıyla en basit çözüme yöneldi ve yabancı devletlere kapitülasyonlar verdi. Bu durum, Avrupa mallarının ülkeye ucuza girmesine ve ekonominin dışa bağımlı olmasına neden oldu. Sonuçta da yerli sermaye çöktü. Doğal olarak esnaf teşkilatı (Lonca sistemi) bozuldu. (Cevap E)

Soru; XlX. yy. Osmanlı Dağılma Dönemi ile ilgili bir soru olup dağılmayı engellemeye yönelik fikir akımlarını sorgulamaktadır. Bilindiği gibi Fransız İhtilali’nin etkisiyle ortaya çıkan ve yayılmaya başlayan Milliyetçilik düşüncesi çok uluslu olan İmparatorlukları olumsuz etkilemiş ve farklı etnik grupları isyan ettirmiştir. Bu imparatorluklardan biri de Osmanlı olmuştur. Osmanlı Devleti dağılmayı ve azınlık isyanlarını önlemek amacıyla azınlıkları da kendi “vatandaşı” sayan ve ırk, din, dil ayrımı yapmaksızın Müslümanlarla eşit olmalarını savunan “Osmanlıcılık” düşüncesini ortaya atmıştır. Soruda verilen “Osmanlıcılık” düşüncesi l. öncüldeki “ulus devlet”, ll. öncüldeki “azınlıkların ayrılıkçı hareketleri” kavramlarıyla ters orantılıdır. lll. öncüldeki Yeniçeri Ocağı’nın bu konuyla hiçbir ilgisi yoktur. Dolayısıyla cevap l ve ll yani D’dir.
Not: Azınlıkların ayrılıkçı hareketlerini sürdürmeleri ifadesi daha önce ÖSS’de sorulmuş bir soruda kullanılmıştır. KPSS’ye hazırlanan öğrencilerin yalnızca KPSS’de geçmiş yıllarda sorulmuş soruları değil ÖSS’de çıkanları da çözmelerini tavsiye ediyorum. (Cevap D)

Soru, Osmanlı Devleti’nin XlX. yy. Islahat Hareketlerine bağlı olarak hazırlanmış güzel bir yorum sorusudur. Fatih Sultan Mehmet Devri’nde başlatılan devlet adamlarının mallarına el konulması geleneği olan Müsadere sisteminin ilk olarak ll. Mahmud tarafından ve resmi olarak da Tanzimat Fermanı’nda kaldırılması ile yöneticilerin özel mülkiyet hakkına güvence getirilmiştir. Dirlik sisteminin bozulmasıyla gelirlerini düzenli alamayan yöneticilerin gönlü alınmak istenmiştir. ll. Mahmud Devri’nde de bilindiği gibi Dirlik Sistemi kaldırıldı. Devlet adamlarına maaş bağlandı. Müsadere Sisteminin kaldırılmasıyla Devlete bağlılıkları sağlanarak devlet işlerinin sisteme bağlanması amaçlandı. Ancak bu gelişmelerin yöneticilerin yetkilerini artırmak ile bir ilgisi yoktur. Gelirlerini artırmak deseydi lll. öncül alınabilirdi. Bu doğrultuda cevap l ve ll olacak. (Cevap C)

Soru; Yakınçağ Avrupası’nın XlX. yy’da Osmanlı’ya etkileri olarak sorulmuş bir soru olup KPSS ilk kez 1848 İhtilallerini sorgulamıştır. KPSS konu anlatımlı kitapların hemen hemen hiçbirinde 1848 İhtilallerinden bahsedilmez. ÖSS formatlı bir sorudur. Ancak soruda pek de bilgiye gerek yoktur. Kronoloji bilgisi olan öğrencilerin mantığını kullanarak kolaylıkla çözebileceği bir sorudur. 1848 İhtilalinin Osmanlı’ya hangilerinde etkisi vardır. Sorusunda bu tarihten sonra bir gelişme olması gerekir, dolayısıyla 1839 yılında yayımlanan Tanzimat Fermanı’na bir etkisi olamaz. 1856’da yayımlanan Islahat Fermanı ve 1876’da meydana gelen Meşrutiyet’in ilanına etkisi vardır. Dolayısıyla cevap ll ve lll olacaktır. Not: 1848 ihtilalleri: Sanayi inkılabı sonrası ortaya çıkan işçi sınıfının haklarını korumak, amacıyla ortaya çıkmıştır. Bu ihtilallerden sonra Avrupa’da sosyalist akımlar güçlenmiş ve işçi sınıfı yeni haklar elde etmiştir. (Cevap E)

Soru; Kurtuluş Savaşı örgütlenme dönemi ile ilgili olup 2009 KPSS’nin en ayırt edici ve seçici sorusudur. Birçok öğrenci C şıkkındaki İrade-i Milliye Gazetesi’ne gitmiş olabilir; ancak soru TBMM Hükümeti’nin yarı resmî yayın organı olarak sorulmuş, bilindiği üzere İrade-i Milliye Gazetesi’nin çıkarılmasına Sivas Kongresi’nde karar verilmiştir. Bu nedenle İrade-i Milliye TBMM Hükümeti’nin değil, Temsil Heyeti’nin yayın organıdır. Hakimiyet-i Milliye, Mustafa Kemal tarafından çıkarılmış ve daha sonra Ulus Gazetesi adını almıştır. Doğru cevap Hakimiyet-i Milliye’dir. (Cevap A)

Soru; Kurtuluş Savaşı Muharebeler Dönemi konusu ile ilgili ÖSS tarzı basit bir yorum sorusudur. Mustafa Kemal’in Kurtuluş Savaşı başında söylediği “Siyasi zaferler, askeri başarılarla kazanılacaktır.” sözünü doğrular nitelikte gelişmeler verilerek çıkarım yapılması istenmiştir. Öncülde verilen; l. İnönü sonrası (askeri)  konferans (diplomatik) Sakarya sonrası (askeri)  Ankara Antlaşması (diplomatik) E şıkkında Askeri başarı sonrası  Antlaşma (diplomatik) şeklinde aynen geçmiştir. (Cevap E)

Soru; Kurtuluş Savaşı Muharebeler Dönemi konusu ile ilgili olup yine ÖSS tarzı bir yorum sorusudur. TBMM Hükümeti’nin Dış İşleri Bakanı Bekir Sami Bey’i Sovyetler Birliği ile dostluk antlaşması ortamı hazırlamak amacıyla Moskova’ya göndermesinin amacı sorulmaktadır. Sovyetler Birliği ile dostluk ilişkisi kurulmak isteniyorsa, bu durum her iki devletin ortak bir paydası olduğu anlamına gelir. A, B, C, E şıklarında böyle bir ortaklık görülmezken “D” şıkkında “Düşmanlarının aynı olduğu” vurgulanmıştır. TBMM “düşmanımın düşmanı benim dostumdur” mantığıyla güçlü bir devlet olan Sovyet Rusya’ya yaklaşmıştır. (Cevap D)

Soru; Kurtuluş Savaşı Muharebeler Dönemi konusu ile ilgili olup yine ÖSS tarzında hazırlanmış bir yorum sorusudur. Kolaylıkla yorumlanması gereken bu sorunun çeldiricisi E seçeneğidir. Ancak bu tip sorularda genel ve kapsamlı bir yargı içeren seçenek işaretlenmelidir. Herkes tarafından geçerliliği olan A şıkkı doğru seçenek alınmalıydı. Çünkü mecliste görüş ayrılıklarının olması seçimle engellenemez. Yani yeni seçilen milletvekilleri arasında da görüş ayrılığı olabilir. Bu nedenle seçim ve meclis ifadelerinin geçtiği bir soruda öğrencilerin ulus iradesi = Ulusal egemenlik gibi kavramları bulması gerekir. (Cevap A)

Soru, Lozan Konferansı konusu ile ilgili bir soru olup Misakımilli kararlarının ilk maddesini bilen öğrencilerin kolaylıkla yapabileceği bir sorudur. Misakımilli kararlarının ilk maddesi bilindiği gibi “ulusal sınırlar içinde vatan bütündür, bölünemez.” Daha sonra ulusal sınırlar ifadesini açıklar ve Mondros imzalandığı sırada Osmanlı’ya bağlı olan toprakları içine aldığını ifade eder. KPSS’ye giren öğrencinin Misakımilli kararlarını iyi bilmesi gerekir. Bunun nedeni bu kararları bilerek hem Sevr Antlaşması’nın içeriğini, hem Kurtuluş Savaşı’nın ne üzerine yapıldığını hem de Lozan Antlaşması’nın konularını kavramış olur. Misakımilli kararlarını kolay akılda tutabilmenin yolu ise şöyledir.
Cevap C

Soru; Lozan Konferansı konusu ile ilgili hazırlanmış olup Atatürk Dönemi dış politikasıyla da bağlantılı bir bilgi sorusudur. Soruda Türkiye - Yunanistan arasındaki bir sorunun bulunması istenmiştir. Bu nedenle öncelikle Türkiye, Yunanistan, Türkler, Rumlar kelimelerinin geçtiği öncüllere bakabiliriz. ll. öncül Türkiye - Yunanistan arasındaki bir soruna işaret ediyor. lll. öncül bir sorun değil, sorunun çözümüdür. l. öncüldeki “Boğazlar Komisyonu” direk Türkiye ve Yunanistan’la ilgili olmadığı için elenebilir. l. öncül zaten Türkiye’nin tam olarak lehine bir karar olmadığı için Yunanistan ile bir sorun yaşanmadı. Yalnızca Montrö Boğazlar Sözleşmesi sırasında Rusya ile Boğazlar konusunda sorun yaşandı. Türkiye ile Yunanistan arasındaki en büyük sorun 1926 ve 1930 yılları arasında neredeyse iki ülkeyi savaşa götüren Nüfus Mübadelesi (değiş - tokuş) konusudur. Bilindiği üzere bu sorunun yaşanmasında Yunanistan’ın İstanbul’da çok fazla Rum bırakmak istemesi etkili olmuştur. Bu durumun sebebi ise İstanbul’daki Rumların ticaret yaparak zengin olması ve ekonomik yaşamda etkin olmasıdır. lll. öncüldeki savaş tazminatı konusu Lozan’da çözülmüş ve daha sonra sorun yaşanmamıştır. (Cevap B)

Soru; Cumhuriyet Dönemi siyasi gelişmeler konusu ile ilgili olup KPSS’nin çok yer verdiği kronolojik sıralama sorusudur. Cumhuriyet döneminde kadınlar önce sosyal haklarını daha sonra siyasal haklarını elde etmişlerdir. ll. ve lll. öncül siyasal haklarla ilgili olduğu için eleyebiliriz. Bu durumda A ve B şıkları kalır.
Kadınlar; 1930’da belediye seçimlerine
1933’te muhtarlık seçimlerine
1934’te milletvekilliği seçimlerine
katılma hakkı kazanmıştır.
İdare anlamında mantıksal sıralama muhtarlık, belediye, milletvekilliği olması gerekirken ilk ikisinin yeri değişmiştir. Ülke yönetimine direk katılmak en son elde edilen hak olduğu için bu mantıkta bizi “B” şıkkına götürür. Buna bağlı olarak kadınlar; l. öncülde verilen sosyal hakları 1926’da kabul edilen Türk Medeni Kanunu ile, belediye seçimlerine katılma hakkını 1930’da ve milletvekili seçme ve seçilme hakkını birçok Avrupa ülkesinden önce 1934’te kazanmıştır.
(Cevap B)

Soru; Atatürk ilkeleri konusuyla ilgili olup bilgi sorusu olarak hazırlanmıştır. İlkeleri iyi anlayan öğrenciler için çok kolay bir sorudur. Atatürk ilkeleri konusunun içeriğini bilmeyen öğrencilerin aklına şöyle bir soru gelmiş olabilir: Bağımsızlık diye bir Atatürk ilkesi var mı? Bağımsızlık, Atatürk’ün bütünleyici ilkesi olarak bilinir ve siyasi yönü kapsadığı gibi ekonomik yönlü de olabilir. Nitekim Yeni Türk Devleti’nin ekonomik bağımsızlığa giden yolu sırasıyla 3 adımdan geçer. l. 1923’te Lozan’da kapitülasyonların kaldırılması ll. 1926’da Kabotaj Kanunu’nun kabulü. (Türk karasularında Türk şirketlerin ticaret yapması) ve lll. 1927 yılında Duyun-u Umumiye İdaresi’nin (Genel Borçlar İdaresi’nin) kapatılması. Not: Sanıldığı gibi Duyun-u Umumiye İdaresi Lozan’da kaldırılmamış, kaldırılma kararı alınmıştır. (Cevap A)

Soru; Atatürk ilkeleri konusuyla ilgili olup yine ilkeler konusunun içeriğine hakim olmayı gerektirmektedir. l. öncül tıpkı bir önceki soruda Bağımsızlık ilkesinde olduğu gibi Milliyetçilik ilkesinin bütünleyici ilkelerinden biridir. ll. öncülde din ve kültür ifadelerinin aynı anlamda olduğunun bilinmesi yeterlidir. lll. öncüldeki sosyal dayanışma ifadesi ise l. öncülle bağlantılı olup milli birlik ve beraberlik sağlanırsa sosyal dayanışma da desteklenmiş olur. (Cevap E)

Soru; Atatürk ilkeleri konusuyla ilgili olup Türkçe paragraf soruları formatında hazırlanmış bir paragrafta anlam sorusudur. ÖSS tarzı olan bu sorunun metninde genel olarak Atatürk Avrupa milletleriyle kültürel bağlarını kesmesi Osmanlı Devleti’ni yıkıma götüren bir hata olarak gösterilmiş ve çağdaşlaşmanın gereği vurgulanmıştır. (Cevap C)

Soru; Cumhuriyet Dönemi’nde siyasi alanda yapılan inkılaplarla ilgili bir soru olup hem bilgiye hem de yoruma dayalıdır. Cumhuriyet Dönemi’nde 3 Mart 1924 gelişmeleri önemli yer tutar. Aynı gün yapılan 3 gelişme soruda verilerek “hangileri yönetim birliğini güçlendirmek amacıyla kaldırılmıştır?” diye sorulmuştur. Buna bağlı olarak Halifelik’in kaldırılması şüphesiz yönetimde oluşabilecek ikilikleri ortadan kaldıracaktır. Şer’iye ve Evkaf Bakanlığı (Din İşleri Bakanlığı) dinin siyasete karışmasını önleyerek, din işlerini siyasetten ayırmış ve böylece yönetimde birliği güçlendirmiştir. Erkan-ı Harbiye Bakanlığı’nın (Savaş Bakanlığı) kaldırılması ise ordunun siyasetten ayrılmasını ifade eder ve kaldırılmasında yönetim birliğini güçlendirmek amaçlanmamıştır. Aksine kaldırılması ile yönetime muhalif bir grup olarak askerler Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı kurmuştur. Yani Erkan-ı Harbiye Bakanlığı yönetimde bir ikilik yaratmamaktadır. Ancak resmî bir dini makamın varlığı hakimiyeti süresince teokrasi ile yönetilmiş Osmanlı Devleti’nden sonra kurulan Yeni Türk Devleti’nin siyasi birliğini güçlendirmede önünde büyük bir engel oluşturacaktır. Not: Soru öğrencilerin en çok hata yaptığı soruların başında gelmektedir. (Cevap D)

Soru; Cumhuriyet Dönemi inkılaplarıyla ilgili bir soru olup yoruma yönelik ÖSS tarzı hazırlanmıştır. Türk toplumunun yapısını sorgulayan bir özelliğe sahiptir. Türk toplumu genel olarak alışkanlıklarından taviz vermek istememektedir. Bu durum kendini feste de göstermiş, şapkada da. l. öncülde yeniliklerin anlayış değişikliğinden kaynaklandığına kolaylıkla ulaşılabilir. ll. öncüldeki tepkiyle karşılandığından paragrafta zaten söz edilmiş l ve ll’yi bulduktan sonra seçeneklerde bu cevaba yer verilmediğini görerek eleme yöntemiyle de çözülecek bu soruda lll. öncüle de ulaşılır. (Cevap E)

Soru; Cumhuriyet Dönemi siyasi gelişmeleri konusu ile ilgili olup kronolojik sıralama bilgisi sorusudur. A, B, D şıkları Cumhuriyet rejiminin doğal sonuçlarıdır. Halifeliğin Cumhuriyet’ten öncemi sonramı kaldırıldığını bilmek bizi doğru cevaba götürür. Doğru sıralama, Saltanat (1922)  Cumhuriyet (1923)  Halifelik (1924) şeklindedir. Birlik gerektiren bir mücadele ortamında dinle ilgili konular Cumhuriyet sonrasına bırakılmıştır. İstiklal Marşı ise yaşatılmak istenen birlik ortamının sonucudur ve 1921’de l. İnönü Savaşı sonrası kabul edilmiştir. (Cevap C)

Soru; Kurtuluş Savaşı Dönemi ile ilgili olup 2009 KPSS’nin en ayırt edici (seçici) sorularından biri olmuştur. Bu soruda öğrencilerin dikkat etmesi gereken husus sorunun sonundaki üstlenmiştir ifadesidir. Bu kelimeyi padişah ve halifenin siyasi ve hukuki yetkilerinin sona ermesi olarak algılayan öğrenciler C veya D şıklarına yönelmiş olabilir. Ancak padişah ve halifenin siyasi ve hukuki yetkilerinin TBMM Hükümeti tarafından üstlenilmesi devleti yönetme hakkının dayandırıldığı temel belge olan Anayasa ile olur. Dolayısıyla Yeni Türk Devleti’nin ilk Anayasası olan Teşkilatı Esasiye Kanunu’nun kabulü doğru cevap olacaktır. (Cevap A)

Soru; devlet yapıları ile ilgili kavramları kapsayan bir sorudur. İlk görünüşte öğrenciler Anayasa ve Yurttaşlık sorularına geçtiğini düşünmüş olabilirler. Demokratik Devlet anlayışı 1982 Anayasası’nın temel niteliklerinden biridir. Demokratik devletin özellikleri arasında iktidarın el değiştirebilmesi, siyasi partilerin serbestçe kurulması, siyasi makama seçimle gelinmesi, seçimlerin düzenli aralıklarla tekrarlanması görülür. Ancak gelir ve servet edinmenin kısıtlanması sosyalizmde görülebilir ama demokratik devlet özelliklerinin kapsamında yer almaz. (Cevap B)

Soru, Cumhuriyet Dönemi’nde ekonomik alanda yapılan inkılaplar konusu ile ilgili olup yoruma yönelik ÖSS tarzında hazırlanmış bir sorudur. Atatürk Dönemi’nde ekonomide üretimi artırmak amacıyla Devletçilik İlkesi benimsenmiştir. Atatürk’ün Devletçilik İlkesi sosyalizm ve kominizmden ayrılır. Yabancı sermayeyi tamamen yasaklamaz. Bundan hareketle l. öncülde Türkiye’nin ulusal çıkarlarına aykırı olmayan şeklinde ayırt etmiştir ve alınmalıdır. Aşar vergisinin (Çiftçinin ürünü üzerinden alınan 1/10 toprak vergisi) kaldırılması çiftçi üzerinden ağır bir yükün kaldırılıp çiftçiyi üretime yöneltmeyi amaçlamıştır. Bilim ve teknolojiden yararlanmak ise tarımda makine kullanılmasına bağlı olarak üretimi arttıracaktır. (Cevap E)

Soru; Cumhuriyet Dönemi ekonomik alanda yapılan inkılaplar konusuyla ilgili olup ÖSS tarzı hazırlanmış bir dikkat sorusudur. Daha önce ÖSS’de çıkmış bir soru “Sanayi Devrimi’nin sonuçlarından biri değildir?” şeklinde sorulmuş ve sömürgeciliğin başlaması cevabı verilmişti. Burada öğrencilerin dikkatinin dağılmaya başladığı son sorulara doğru bu tarz dikkat ölçme sorularını KPSS her zaman yapmaktadır. Sömürge edinme yarışının başlaması bilindiği gibi ilkçağlardan itibaren Yunan, Fenike, İyon kolonileri arasında görülmektedir. Sanayi Devrimi sonrası hızlanmıştır. Dolayısıyla 1929 sonrası başlamış olması imkansızdır. Bu nedenle doğru cevap kelime oyununa düşmeyen öğrencilerin kolaylıkla yapmış olacağı gibi B seçeneği olacaktır. (Cevap B)

Soru, Cumhuriyet Dönemi siyasi gelişmeler konusu ile ilgili kronoloji bilgisi gerektiren bir sorudur. Terakkiperver Cumhuriyet Partisi Atatürk’ün demokrasinin sağlanabilmesi için çok sesliliğin gerekliliği düşüncesi doğrultusunda 1924’te kurulmuş, Serbest Cumhuriyet Partisi aynı düşünceyle 1930 tarihinde kurulmuş ancak bilindiği üzere Türk Halkının siyasi olgunluğa erişememesinden dolayı başarıya ulaşamamıştır. Atatürk, bu iki çok partili siyaset denemesinin başarıya ulaşamaması sonucu bir daha yaşamı boyunca siyasi parti kurulmasına izin vermemiştir. Demokrat Parti 1946 yılında kurulmuştur. (Cevap D)

Soru, Atatürk Dönemi Dış Politikası konusu ile ilgili seçici bir yorum ve bilgi sorusu olarak hazırlanmıştır. Boğazların günümüzde stratejik öneminin daha da artmasında A, C, D ve E seçeneklerinin doğrudan etkisi vardır. Ancak B seçeneğinde Varşova Paktı’nın dağılmasının Boğazların stratejik önemini artırmasıyla bir ilgisi yoktur. Çünkü Sovyet Rusya öncülüğünde kurulan Varşova Paktı dağılmadan önce de Boğazların stratejik önemi Sovyet Rusya için tartışılmaz olmuştur. Nitekim Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1936) sırasında Varşova Paktı kurulmamış olmasına rağmen Boğazların Türk hakimiyetine verilmesine en çok tepki gösteren ülke Sovyet Rusya olmuştur. Dolayısıyla KPSS’nin sorguladığı bilgi bu olmuştur. (Cevap B)

Soru; Atatürk Dönemi İnkılapları konusu ile ilgili kronolojik bilgi gerektiren bir sorudur. Anayasa Mahkemesi’nin kurulması bilindiği gibi 1961 Anayasası ile olmuştur. 2009 KPSS Anayasa Mahkemesi’ni önemsemiş ve Anayasa ve Yurttaşlık sorularında da kurulduğu zamanı sormuştur. l. öncüldeki Atatürk ilkelerinin Anayasa’ya eklenmesi 1937 tarihinde yani Atatürk Dönemi’nde gerçekleşmiştir. ll. öncüldeki milletvekili yeminlerinin “Vallahi.” yerine “Namusum üzerine söz veriyorum.” şeklinde değiştirilmesi 1928’de 1924 Anayasa’sında yapılan değişiklikle gerçekleştirilmiştir. (Cevap C)

Soru; Atatürk Dönemi Dış Politika konusuyla ilgili kronoloji bilgisi gerektiren bir sorudur. Balkan Devletleri arasında ll. Dünya Savaşı’nın yaklaşması üzerine sınırları korumak ve bölgesel barışı sağlamak amacıyla 1934 tarihinde Balkan Antantı olarak da bilinen Balkan Paktı kurulmuştur. Sorunun cevabı olarak verilen Birleşmiş Milletler Teşkilatı’nın kurulması ise ll. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru 1945 yılında olmuştur. Dolayısıyla Balkan Paktı’nın kurulmasına Birleşmiş Milletler Teşkilatı’nın kurulmasının etki etmesi imkansızdır. Ancak son soru olması nedeniyle dikkat dağılmasına bağlı olarak Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam) olarak algılandıysa yanlış yapılabilir ama diğer şıkların elenmesiyle yine A seçeneği bulunabilir. (Cevap A)

Türkiye fiziki haritası ile ilgili renk basamaklarına dayalı olarak yorum yapabilmek için renklerin ifade ettiği anlamları ve yükselti basamaklarını bilmek gerekir. Renklendirmeye dayalı olarak yapılan bir haritada; 0 - 200 m arası koyu yeşil 200 - 500 m arası açık yeşil 500 - 1000 m arası sarı 1000 - 1500 m arası turuncu 1500 m - üstü kahverengi ve tonlarını ifade eder. O halde, bir Türkiye fiziki haritasında kahverengi tonunun fazla olduğu yerler 1500 m’nin üstünde olduğu yerlerdir. Yükseltinin fazla olduğu yerlerde; a) Sıcaklık düşük olur. b) Yıllık sıcaklık farkı fazladır. c) Sıcaklık düşük olduğu için karın yerde kalma süresi uzundur. d) Akarsuların akış hızı fazla ve yüksekten düşmesi nedeniyle çağlayanlar meydana gelir. e) Ulaşım göç, yol yapım masrafı çoktur. f) Gerçek alan, ile izdüşümsel alan arası farkı azdır. g) Tarım yapılabilme süresi kısadır. (Cevap B)

Enlem; Ekvator’dan Kutuplara doğru değişen olayları ifade eder. Ülkemizde Akdeniz Bölgesi Karadeniz’e göre Ekvator’a daha yakındır. Bu nedenle Akdeniz Bölgesi’nden Karadeniz’e doğru ilerledikçe enleme bağlı olarak; a) Orman üst sınırı alçalır. (Sıcaklığa bağlı olarak). b) Kıyı turizmi yapabilme süresi kısalır. c) Tarım ürünlerinin olgunlaşma süresinde uzama olur. d) Gece - gündüz süreleri uzar. e) Kalıcı karın alt sınırı düşer. f) Sıcaklık azalır. g) Güneş’in doğuş ve batışı uzar. Yağışın mevsimlere dağılışı, yükselti, yer şekilleri, kara ve denizlerin dağılışı, maden yatakları gibi coğrafi durumlar üzerinde enlem etkisi bulunmaz. Sorunun cevabını teşkil eden “yağışın mevsimlere dağılışı” iklimin karakteristik özelliğinden ve kendisini etkileyen hava kütlelerinin etkinliğinden kaynaklanır. (Cevap C)

Çığ; kar tabakasının çeşitli nedenlerle hareketi sonucu oluşan tabi afet olayıdır. Çığa neden olan kar kütlesinin hareketine neden olan olaylar arasında; 1) Eğimin fazlalığı: Bu durum kütlenin aşağı doğru olan hareketini kolaylaştırır. Bu nedenle eğimli yerlerde çığ riski daha fazladır. Ülkemizin Doğu Karadeniz, Toroslar ve Doğu Anadolu’nun eğimli kesimlerinde bu neden çığ riski daha fazladır. 2) Kar yağışının fazla olması: Çığ afeti kar tabakasına bağlı olarak oluştuğuna göre çığın oluşabilmesi için kar yağışına ihtiyaç vardır. Bu nedenle kar yağışı fazlalaştıkça kar tabakasının kalınlığı ve kütlesel meyli artar. Bu da çığ oluşumuna neden olur. Soruda ortalama yükseltinin fazla olması adayların çelişkiye düşmesine neden olmuş olabilir. Yükselti, beraberinde eğimi de getirirse çığa neden olur. Her yüksek yeri eğimli olarak düşünmek doğru olmaz. Örneğin Erzurum ovası 1850 m yüksekliktedir ancak düzdür. (Cevap D)

şeklinde bulunur. Sorudaki öncülleri incelediğimizde; l. öncülde, “2000 yılında kırsal kesimde yaşayan insan sayısı 1950 yılındakinden azdır.” ifadesinde fizyolojik ve tarımsal nüfus yoğunluklarına bakmak gerekir. Bu durumda 2000 yılındaki kırsal nüfusun 1950’den az olmadığı görülür. Bu durumda l. öncüle ulaşılamaz. ll. öncülde, “1950 - 2000 yılları arasında Türkiye’nin nüfusu üç kattan fazla artmıştır.” ifadesi için aritmetik yoğunluğa bakmak gerekir. 1950’ de - 26 olan bu yoğunluk üç kattan fazla artarak 2000 yılında 89’a çıkmıştır. Bu durumda öncül doğrudur. lll. öncülde, “2000 yılında tarım alanlarının toplam yüzölçümü 1950 yılındakinden daha azdır.” ifadesi için tarımsal yoğunluğun tek başına bilinmesi yeterli değildir. Tarımsal nüfus yoğunluğundaki azalmaya bakarak tarım alanlarının da azaldığı söylenemez. Tarım alanlarının yüzölçümü arttığı için yoğunlukta düşme, ya da göçten dolayı azalma gibi herhangi bir sebeple tarımsal yoğunluk değişmiş olabilir. Bu durumda öncüldeki ifade doğru değildir. (Cevap B)

Ülkemizin en küçük coğrafi bölgesini teşkil eden Güneydoğu Anadolu’da nüfusun dağılışını kontrol eden etkenlerin başında; bölgenin coğrafi unsurlarından kuraklık ya da su gelmektedir. O nedenle bölgede su kaynaklarının olduğu yerler nüfusun da kümelendiği sahaları teşkil eder. Bunun dışında ulaşım imkanları gelişmiş sahaları (Gaziantep örnektir), sanayinin geliştiği, dolayısıyla iş imkanlarının arttığı yerleri de bölgedeki nüfus yoğunlunun arttığı kesimleridir. Sorunun cevabı olan “Hidroelektrik enerjinin üretildiği yerler” eğimin ya da akarsu akışının enerji üretimi için elverişli olanakları meydana getirdiği sahalarını oluşturmaktadır. (Cevap E)

Ülkemizde tarım sektöründe çalışan nüfus oranının 1980’den 2000 yılına kadar azalma göstermesi tarımda makineleşme etkisiyle olmuştur. Çünkü makine kullanımı insan gücüne olan gereksinimi azaltmakta, işsiz kalan insanlar göçe katılmaktadır. Bu durum kırsal kesimdeki nüfusun azalmasına yol açmaktadır. (Cevap B)

Üretim oranları verilen; Akdeniz için %100 olan  Muz Güneydoğu Anadolu için %93 olan  Kırmızı Mercimek Marmara için %77 olan  Ayçiçeği Doğu Anadolu için %64 olan  Kayısıdır. Tabloda tütün, verilen dışında kalır. Tütünde ilk sırada gelen bölgemiz Ege Bölgesi’dir. (Cevap A)

Yorum gücüne dayalı olan soruda devletin destekleme alımı ile pazarlarda belli tarımsal ürünlere olan talebi artırma amacı yoktur. (Cevap E)

Ülkemizde büyükbaş hayvancılık ile ilgili olarak; a) Yağışın bol ve gür otlakların olduğu yerlerde yaygındır. (Doğu Karadeniz, Erzurum-Kars Bölümleri gibi.) b) Küçükbaş hayvancılığın gerisindedir. c) Canlı hayvan ticaretimizde küçükbaş hayvanların oranı daha fazladır. d) Otlak alanları giderek azalmaktadır. e) Büyük kentlerin etrafında kontrollü ve bilimsel yöntemlerle yapılan besi ya da ahır hayvancılığına dayalı büyükbaş hayvancılık yapılır. İstanbul, İzmir gibi kentlerimiz bu duruma örnektir. Bu durumda büyükbaş hayvancılık ile ilgili doğru bilginin “Kentlerin yakın çevrelerinde besi ve ahır hayvancılığının” geliştiğidir. (Cevap D)

Akdeniz Bölgesi’nin ekonomik yapısında;  Seracılık ve tarımsal faaliyetler (Sıcaklık ve verimli toprakların varlığı) önemlidir.  Tarım geliştiği için tarımsal ürünleri işleyen sanayi kuruluşları yaygındır.  Güneşli gün sayısı ve kıyı yapısının turizme uygunluğu nedeniyle turizm faaliyetleri gelişmiştir.  Koy ve körfezlerin varlığı büyük limanların varlığına bu da dış ticarette limanların öneminin artmasına neden olmuştur. Bölge ekonomisinde “kıyı balıkçılığının, rolü çok azdır. a) Deniz suyunun tuzlu olması b) Buharlaşmanın çok olması c) Balıkların besin maddesi olan planktonların azlığıdır. (Cevap A)

Ülkemizde orman tahribinde;  Tarım alanı açma gayreti nedeniyle ormanlarımız azalmaktadır.  Yangınlar, özellikle güney kesimlerimizde orman alanlarımızı azaltmaktadır.  Yakacak odun, temin etme, sanayi ve diğer başka sebeplerle illegal biçimde yapılan kaçak kesimler orman varlığımızı giderek daraltmaktadır.  Özellikle Akdeniz bölgemizde kıl keçilerinin tahribi sonucu ormanlarımız zarar görmektedir. Ülkemizde heyelan olayı tabi bir afet olarak yukarıda sayılan etkenlerin oluş sıklığına göre daha az meydana gelmektedir. Bu nedenle ormana verdiği zarar diğerlerine göre daha azdır. (Cevap D)

Doğu Karadeniz ve Hakkari Bölümlerinin ortak özellikleri için;  Yükseltileri ve eğimleri fazla olduğu için akarsuların akış hızları fazladır.  Ekonomik faaliyetlerdeki yeterli ve gerekli olan gelişim sağlanamadığından (sanayi azlığı, ulaşım güçlüğü vs.. gibi etkenler) bölümlerde işsizlik fazladır. Bu durum göçe neden olmaktadır. Öncüllerde “yayla ve dağ turizminin gelişmiş” olması yalnızca Doğu Karadeniz Bölümü için, “Tarımsal ürün çeşidinin az olması” ise Hakkari Bölümü için doğrudur. Bu durumda l ve lV nolu öncüller ortak özellikleri oluşturur. (Cevap C)

Tarımsal etkinliklerin zorlaşmasında; l. Eğimin fazla olmasına bağlı olan ilimiz  Rize ll. Ortalama yükseltinin fazlalığına bağlı olan ilimiz  Kars lll. Şiddetli yaz kuraklığına bağlı olan ilimiz ise  Konya’dır. Soruda eğimin fazla olduğu il için Kars ili çeldirici olmuştur. Unutulmamalıdır ki Doğu Anadolu illerimiz öncelikli olarak yükselti unsuruyla ön plana çıkarlar. Oysa bölgenin eğimi Akdeniz’den daha azdır. (Cevap C)

Hammadde ve ilgili sanayi dalı eşleştirmesinin yapıldığı bu soruda l. Afyonkarahisar - Et ve süt ürünleri ll. Zonguldak - Orman ürünleri istenilen özelliklere sahiptir. İstanbul için pamuklu dokuma gerekli hammaddeye daha az elverişlidir. Çünkü pamuklu dokuma için gerekli olan pamuk hammaddesi Güneydoğu Anadolu, Ege’de önce gelmektedir. (Cevap B)

Ülkemizdeki ekonomik etkenler ile ilgili;  Gıda endüstrisi için gereksinim duyulan hammaddenin büyük kısmı ülke kaynakları ile sağlanır.  Elektrik enerjimizin büyük kısmı yenilenebilir kaynaklarla değil, doğalgaz, linyit gibi yenilenemeyen enerji kaynaklarıyla sağlanır.  Kırsal kesimlerimizde en yaygın hayvancılık etkinliği arıcılık ve balıkçılık değil, tarım ve hayvancılıktır.  Tarım sektörünün milli gelirdeki payı diğer sektörlerden azdır. Türkiye, gelişen bir ülke trendinde olduğu için sanayi ve teknolojiye dayalı sektörlerin milli gelirdeki payı daha fazladır ve giderek artmaktadır.  Dış ticaretimizde ilk sıralarda Rusya ve Almanya gibi ülkeler gelir. (Cevap E)

Grafik dikkatle takip edilirse, üretimde giderek azalma meydana gelmişken, tüketim genel eğilimde artmıştır. Bu durumda üretimin tüketimi karşılama oranında düşme yaşanmıştır. (Cevap D)

Haritadaki yollar genel olarak Akdeniz’e ulaşmaktadır. Selçuklu döneminde ticareti geliştirmek Antalya, Alanya gibi yerler alınmış ve bu faaliyet alanı için çaba gösterilmiştir. Ticari faaliyet için en önemli etken ise ulaşımdır. Ancak Akdeniz kıyısına ulaşımı kıyıya paralel ….. Toros sistemi zorlaştırmaktadır. Bu nedenle “Akdeniz kıyısına ulaşımı sağlamada Selçuklu döneminde doğal geçitler kullanılmıştır.” sonucu haritadan çıkarılabilir. (Cevap A)

Menteşe Yöresi, ülkemizin Muğla ve çevresini kapsayan kesimidir. Bu yöremiz doğal ve tarihi olarak turizm çekiciliğine sahiptir. Turizm demek insan sayısındaki belli bir zaman dilimi için artış demektir. Yüzölçüm sabit kalmak şartıyla nüfustaki artış ya da azalış o sahadaki Aritmetik nüfus yoğunluğunu değiştirir. Şıklarda tarımsal etkinlikler ve kültür balıkçılığı gibi etkenlerde etkilenir ancak soru kökünde daha büyük oranda ifadesine dikkat edilmelidir. (Cevap C)

Soru; Temel Hukuk Bilgileri ile ilgili hazırlanmış kolay bir sorudur. Sosyal hayatı düzenleyen kuralların akılda kalması için şöyle bir kodlama yapılabilir. Din - Görgü - Ahlak - Hukuk Manevi ve maddi yaptırımları olan bu kurallar arasında fizik kuralları yoktur. (Cevap B)

Soru; Temel Hukuk Bilgilerini ölçme amaçlı Temel Haklar ve Ödevler konusunu kapsayan bir sorudur. Buna göre, kullanıldıkları zaman mevcut bir hukuki durumu tamamen ortadan kaldıran haklara bozucu yenilik doğuran haklar denilmektedir. Burada sorudaki ve cevaptaki altını çizdiğimiz iki kelimeye dikkat edilmeliydi. (Cevap D)

Soru; Temel Hukuk Bilgilerinden Özel Hukuka bağlı Ticaret Hukuku’nun içeriğinde yer alan Borçlar Hukuku ile ilgili ayrıntılı ve seçici bir sorudur. Borçlar hukukuna hakim olan ilkeler arasında sözleşme özgürlüğü, eşitlik, nispilik, üçüncü kişi aleyhine borç kurulamaması yer alır; ancak zaman aşımı ve hak düşürücü süreye uğrama ilkesi olamaz. Çünkü zaman aşımı ve hak düşürücü süreye uğrama ilkesi vardır. (Cevap C)

Soru; Anayasa hukuku ile ilgili olup KPSS’nin her sene sorduğu klasik 1982 Anayasa’sı sorgulama sorusudur. Buna bağlı olarak seçim dönemi ile ilgili sorulmuş bu soruda A, B, C ve D seçeneğindeki bilgiler yanlış verilmiştir. TBMM Genel Kurulu veya Cumhurbaşkanı tarafından yenilenmesine karar verilen meclis yetkileri, yeni meclisin seçilmesine kadar devam eder bilgisi 1982 Anayasa’sında aynen yer almaktadır. Öğrenciler arasında çeldirici seçenek olarak görülen B seçeneğinde meclisin seçim kararı almasında en az salt çoğunluğun oyu ifadesi yanlış verilmiştir. (Cevap E)

Soru; Anayasa Hukuku ile ilgili sorulmuş kolay bir soru olup tarih bilgileri ile de yapılabilirdi. Anayasa Mahkemesi ilk kez 1961 Anayasa’sı ile kurulmuştur. Sorudaki düzenleme ifadesi kafa karıştırmak ve D şıkkına yönlendirmek amacıyla kullanılmıştır. Ancak dikkatli öğrenciler ilk kez ifadesini dikkate alarak doğru seçeneği bulabilirdi. (Cevap C)

Soru; Anayasa Hukuku konusu ile ilgili bu yıl sorulmasını beklediğimiz çok gündemde olan 1982 Anayasa’sının değiştirilmesini içeren bir sorudur. Anayasa değişikliği ile ilgili verilen bilgilerden E seçeneği hatalıdır. Çünkü acil hallerde Anayasa değişikliğine gerek yoktur. Anayasa değiştirilmez. (Cevap E)

Soru; Anayasa hukuku ve idare hukuku konularını içeren bir özelliğe sahip olup kolay bir sorudur. Buna bağlı olarak Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi yüksek yargı organlarıdır. Asliye Ceza ve Sulh Hukuk Mahkemeleri ise idari olmaktan ziyade adli hukuk mercileridir. Vergi mahkemeleri idari yargı kuruluşudur. (Cevap A)

Soru; Anayasa hukuku konusunun yürütme bölümünü içermektedir. Buna göre, l. öncülde verilen kanunu çıkarmak yasamanın; yani parlamentonun görevidir. ll. öncülde verilen kanun hükmünde kararname çıkarma Bakanlar Kurulu’na meclis tarafından verilen yetki ile çıkarılabilir. Tüzük çıkarmak olağan konularla ilgili Bakanlar Kurulu’nun görevleri arasında gösterilir. (Cevap D)

Soru; bu sene sorulması pek fazla beklenmeyen idare hukuku konusunu içermektedir. Bu soru ile ilgili idarenin merkezden yönetim, yerinden yönetim şeklinde ikiye ayrıldığı zamanın incelenmesi işi kolaylaştırır. Yerel yönetimler genel anlamda belediyelerden, köylerden ve özel idarelerden oluşur. Merkezden yönetim diye sorsaydı o zaman başkentte bulunan kuruluşlar, kaymakamlıklar il genel idarelerinden ve müdürlüklerden söz edecekti. Dolayısıyla Ticaret Odası bir yönetim birimi değildir. (Cevap C)

Soru; Güncel Olaylar ve Uluslararası Kuruluşlar konusunu kapsamaktadır. Doğal olarak bu yılın en güncel konusu Dünya ekonomik krizi olup tahmin edilmesi muhtemel bir konudur. Ancak nasıl bir soru sorulacağının tahmini güç olmuştur. KPSS Türkiye’nin dış borcunun olduğunu ama bizden daha borçlu ülkeler var mesajını vermeyi amaçlamış olduğunu düşünüyorum. Dünya’nın en borçlu ülkesi sıralamasında ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya gelmektedir. Türkiye bu sıralamada 27. sırada yer almıştır. (Cevap E)

Soru; Güncel olaylar konusunun beklenen bir sorusudur. G-20 toplantısı Nisan 2009’da Londra’da Türkiye’nin de katılımıyla gerçekleşmiştir. (Cevap A)

Soru; Güncel olaylar konusu ile ilgili olup yine dünya ekonomik krizi ile bağlantılı seçici bir sorudur. 2008 Dünya Ticaret Örgütü’nün raporuna göre Türkiye ithalat ve ihracat yapan 30 ülke listesinde ithalatta 20. sırada ve ihracatta ise ilk 30’a giremedi. Ülkemizin uluslararası ticarette dışardan aldığı malların miktarının çok fazla olduğu yorumlanabilirdi. Dışarı sattığımız malların ise sanayi sektöründe çok gelişmemiş olduğumuzdan (heleki kriz ortamında) ilk 30’a giremediğimizi öğrencilerimizin düşünmüş olması gerekirdi. (Cevap B)