Stres belirtileri ve Stres ile başa çıkmak

Frances M. Stem ve Ron Zemke, stres hakkında en önemli olguları hatırlamamızayardımcı olacak beş temel et­men belirlemişlerdir:

1. Stres kaçınılmazdır:

• Herkes stresi yaşar. Stresin tamamen yok olmasının teknik ve tıbbi bir terimi vardır: Ölüm! Stres, yaşıyor ve çalışıyor olmanın bir ürünüdür.
• Çok küçük stres de çok büyük stres kadar zarar veri­ci ve vahim olabilir. Hayatımıza biraz stres eklemek için çoğumuz hobi ve eğlencelere güveniriz.

2. Stres kişiseldir.

• Bir insanı strese sokan olay, bir başkasını neşelendirebilir.
• Kişinin strese vereceği yanıt, bir dizi toplumsal, kalı­tımsal ve Öğrenilmiş etmene bağlıdır.
• Hepimiz değişik stres dayanıklılık düzeylerine sahibiz. Bazılarımız diğerlerinden daha fazla strese dayanıklı­dır. Hangi düzeyde olursanız olun, stres dayanıklılığı­nız pratikle artırılabilir.

3. Stres devreseldir:

• Bir kez başlandığında stres büyüme ve sürekli olma­ya eğilim gösterir. Gerçek bir momentuma sahiptir.Fakat bir devridaim makinesi de değildir; kendisiyle beslenir.
• Stresli ve gergin olmak bir müşterinize ya da iş arka­daşınıza bağırmanıza yol açabilir. Bu, kendinizi aşın­dırmanıza ve değersizleştirmenize yol açtığı gibi, sonuç alıcı bir hareket olmak bir yana, stres ateşine ya­kıt ekleyerek stres başlatıcı rolü oynar.

4. Stres davranışı dramatik biçimde etkileyebilir:

• Olumlu stresli atlet yarışmada antrenmanda olduğun­dan daha hızlı koşar, dahayükseğe atlar ve daha daya­nıklı olur.
• Olumsuz stresli atlet paniğe kapılır, başarı için ihtiya­cı olan enerjiyi telaş, kızgınlık ve kendinden kuşku duymak ve hiddet gibi üretken olmayan etkinliklerle harcar.
• Olumlu stresli satıcı uyanık, kendine güvenli ve m üş­teri sorunlarını yaratıcıbiçimde çözmeye yeteneklidir.
• Olumsuz stresli satıcı alıngandır; arkadaşlarına, aile­sine, alıcılara parlar ve zor işlerden vazgeçer. Sahip olduğu yetenek ve bilginin kullanımını kendi kendine bloke eder.

5. Stres sizi öldürebilir de, iyileştirebilir de:

• Özellikle rahatsızlık ve hastalıklarla birlikte stres ha­yatı tehdit edici olabilir.
• Fiziksel güçsüzlüğü artıran ve ağır rahatsızlıklarla sa­vaşmak için gerekli enerjinin boşa gitmesine yol açan stres, hastalıkla birlikte olduğunda, her iki durumun ayrı ayrı olmasında çok daha yıkıcı etki yapar.
• Zihin-beden bağlantısını olumlu biçimde kullanmak sadece stresi parçalamakla kalmaz, aynı zamanda hastalıkla savaş cephanesine etkili bir silah ekler.Pek çok yolla stresin üstesinden gelinebilir. Ancak ge­rektiğinde tıbbi yardım almaktan çekinmeyin. Yukarıdaki bilgilerin ışığından hareketle stresi kontrol altına almak İçin aşağıda sıralanan kuralları uygularsanız, stressiz bir yaşama doğru önemli bir adım atmış olursunuz.
• üstesinden gelebileceğiniz, bilgi, tecrübe ve yetenek­lerinizin sizi başarılı kılacak ölçüde iş yükleniniz, aşırı iş yüklenmekten kaçınınız, zamanında yetiştiremeye­ceğiniz işleri yüklenmekten kaçının ve söz vermeyin.
• Gerçekçi olmayan iş bitim tarihleri koymayın. Kendi­nize karşı dürüst olun; pek çokiş biraz daha bekleye­bilir.
• Rutininizi sık sık çeşitlendirin. Böylece eski işlerinizi yeni bir ışık altında görebilir ve daha fazla canlanabi­lirsiniz.
• Kıtı kıtına plan ve programlar yapmayın. Mutlaka to­lerans payını bırakın, iş bitirme tarihlerini gerçekçi olarak belirleyin.
• İnsan doğasını değiştiremeyeceğinizi kabul edin, böy­lece diğer insanların tutumlarına ilişkin sıkıntıya gir­mezsiniz.
• Kişisel ve iş yaşamınız arasında hayati bir armoni ve uyum hissi yaratacak, daha iyi bir denge kurun.
• İş yerinde moral ve motivasyonunuzu yüksek tutarak heveslendirici ortam hazırlayınız.
• Geçmişi unutun, gelecek daha önemlidir. Bu yönde gelişmeye konsantrasyon sağlayın.
• Gülümseyin; bulaşıcıdır!
• Başkalarını desteklemeye çalışın ve onların yardımla­rını kabul edin.
• Bir işi zamanında ve iyi bir biçimde tamamladığınızda kendinizi kutlayın. Mesela bir bardak çay ve bir çiko­lata ile kendinizi ödüllendirin.
• Hedefleri, öncelikleri ve işle ilgili görevleri iş ortamına uygun ve gerçekçi olarak belirleyiniz.
• Sizi bedenen zorlayacak ve eziyet verecek davranış­lardan kaçınınız.
• İş fırtınaları patladığında sizi güçlü bir şekilde koruya­cak yeni fiziki, zihinsel ve duygusal esneklik seviyele­rine çıkarmayı başarmak.
• Size anlamlı ve yapmaktan, başarmaktan kişisel ola­rak zevk aldığınız bir işte çalışmaya çaba gösterin.
• Her gün kendinize ve kendi düşüncelerinizle baş başa kalabilmek için 20 dakika ayırın, derin düşüncelere dalın.
• Hayatın iyi yönlerini düşünün, her şeyi iyi yanından görün, kısaca bardağın yarısının dolu olduğunu düşü­nün.
• Strese tepki verme yeteneğinizi arttırın, başarı rimel­lerinizi-yemek yeme, düşünme, uyuma, planlama ve egzersiz alışkanlıkları-kullanın.Hatasız ve yenilgisiz insan olmaz bu durumda eski ba­şarınızı hatırlayın, enerjinizi toparlayın ve kendinize güveni­nizi tazeleyin.
• Hassas düşünme ve davranma yoluyla duyguları kontrol altına alın.
• Hoşlanmadığınız işleri ertelemeyin, bir an önce yapın ve kurtulun.
• Koşullara bağlı olmaksızın istendiğinde performans gösterme yeteneğinizi artıracak zihinsel hazırlık bece­rilerini öğrenin.
• Kendinizi başkalarının esiriymiş gibi hissetmeyin; öz­gür olduğunuzu düşünün; kişiliğinizi onaylayan yu­muşak insanlarla birlikte olmaya çalışın.
• İş ortamında çevrenizdeki tüm İnsanlarla ve çalışan­larla yapıcı ödüllendirici iyi ilişkiler kurunuz.
• Kişisel etkinliğinizin ve tepkinizin özünü oluşturan enerji harcama ve toplama kapasitenizi derinleştirin.
• Sevginize layık olmayan kimselerle dostluğunuzu sürdürmeyin.

İş yanında hayatın bazı alanlarında kurulacak denge ile stres dağıtılabilir, dini inançlar, zor anlarda Allah’a sığınma ve dua, yakın aile bağları ile sorunları paylaşma, kendisine güven duyulan insanları görerek yaşama stresinizi azaltacak hususlardandır.